USG markery w ocenie torbieli jajnika, Medycyna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Szczublewski Piotr, 2007, Evaluaon of ultrasonography and bioche...
hp://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=88510
/p0001.djvu
lek. med. Piotr Szczublewski
"Ocena przydatności badania ultrasonograficznego i analizy
markerów biochemicznych w diagnostyce torbieli jajnika"
Oddział PołożniczoGinekologiczny
Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Ostrowie Wielkopolskim
promotor: dr hab. n. med. Dariusz szpurek
Klinika Ginekologii Operacyjnej
Katedry Ginekologii i Położnictwa
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
/p0002.djvu
Wstęp 4
1.1 Epidemiologia torbieli jajnika 4
1.2 Patogeneza torbieli jajnika 5
1.3 Diagnostyka torbieli jajnika 9
1.4 Leczenie torbieli jajnika 11
2 Cel pracy 14
3 Materiał i Metoda 15
3.1 Grupa kobiet poddanych analizie 15
3.2 Cechy poddane analizie 16
3.3 Metody wykorzystane w analizie danych 20
4 Wyniki 23
4.1 Struktura badanej grupy 23
4.1.1 Podział pacjentek pod względem charakteru rozpoznanego guza jajnika 23
4.1.2 Typ histopatologiczny rozpoznanych guzów 24
4.1.3 Rodzaj przeprowadzonej operacji 25
4.2 Analiza statystyczna 30
4.2.1 Wiek 30
4.2.2 Masa ciała 32
4.2.3 Wzrost 33
4.2.4 BMI 35
4.2.5 Miejsce zamieszkania 37
4.2.6 Wiek wystąpienia pierwszej miesiączki 39
4.2.7 Typ miesiączkowania 40
4.2.8 Przebyte ciąże 41
4.2.9 Przebyte porody 42
4.2.10 Przebyte operacje 43
4.2.11 Wywiad rodzinny 44
4.2.12 Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych 45
4.2.13 Palenie tytoniu 46
4.2.14 Badanie ginekologiczne 47
4.2.14.1 Obecność guza 47
4.2.14.2 Ból przy badaniu wewnętrznym 48
4.2.15 Badanie ultrasonograficzne 49
4.2.15.1 Ból przy ucisku dopochwową głowicą ultrasonograficzną 49
4.2.15.2 Największy wymiar guza w badaniu ultrasonograficznym 50
Spis treści
2
/p0003.djvu
4.2.15.3 Objętość 52
4.2.15.4 Cechy parametrów morfologicznych guzów 54
4.2.15.4.1 Struktura guza 54
4.2.15.4.2 Budowa ściany wewnętrznej 57
4.2.15.4.3 Grubość ściany guza 59
4.2.15.4.4 Grubość przegrody 60
4.2.15.4.5 Echogenność guza 60
4.2.15.4.6 Umiejscowienie 61
4.2.15.4.7 Obecność wolnego płynu 62
4.2.15.4.8 Wielkość elementu litego 63
4.2.15.5 Ocena guzów w skali morfologicznej 63
4.2.16 Odczyn Biernackiego 69
4.2.17 Leukocytoza 70
4.2.18 CRP 72
4.2.19 Stężenie markera nowotworowego CA 125 73
4.2.20 Podsumowanie skuteczności diagnostycznej wybranych testów 76
5 Dysku
a 77
6 Wnioski 102
7 Wykaz skrótów 1 03
8 Streszczenie 104
1 z 64
2010-02-07 01:49
Szczublewski Piotr, 2007, Evaluaon of ultrasonography and bioche...
hp://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=88510
9 Abstract 107
10 Piśmiennictwo 109
3
/p0004.djvu
1 Wstęp
Istnieje wiele aspektów dotyczących zdrowia kobiety, wśród których niezmiernie
trudno jest przeprowadzić popartą dowodami klasyfikację ich wagi i istotności. Taki podział
musiałby być oparty o co najmniej kilka ważnych elementów. Niewątpliwie najistotniejszymi z
nich byłaby powaga konsekwencji choroby w odniesieniu do zdrowia i życia pacjentek. Innym
ważnym elementem mogło by być rozpowszechnienie danej jednostki w analizowanej
populacji kobiet. Niebagatelna jest również pozycja i rola osoby odpowiedzialnej za
rozpoznawanie danej choroby w hierarchii systemu opieki zdrowotnej. Inne bowiem
priorytety będą ważne dla lekarza pierwszego kontaktu a inne w wyspecjalizowanych
centrach referencyjnych ginekologii klinicznej. Prace naukowe z uwagi na swoją specyfikę
powinny dotyczyć zarówno istotnych tematów medycznych jak i być w możliwie największym
stopniu przydatne w aspekcie praktycznym poprawiając potencjał diagnostyczny i
terapeutyczny.
Problematyka torbieli jajnika wydaje się spełniać powyższe założenia teoretyczne
stawiane przed interesującą i przydatną pracą naukową. Rozpowszechnienie choroby wśród
kobiet uzasadnia w pełni tę tezę. Również konsekwencje choroby, które w przypadkach
rozwinięcia się złośliwych nowotworów jajnika są jak najbardziej poważne sprawiają, że
niezmiernie istotne staje się wczesne i precyzyjne prognozowanie charakteru patologii
widocznej w obrębie przydatków. Jednocześnie wyodrębnienie zmian czynnościowych,
przemijających, fizjologicznych czy niektórych patologii o niezłośliwym przebiegu pozwala
uspokoić pacjentkę i ustrzec ją przed ryzykiem niepotrzebnego leczenia operacyjnego.
Przydatność uzyskanych wyników badań nad cechami torbieli jajnika zweryfikowana
powinna być w gabinetach ginekologicznych pierwszego kontaktu w szerokiej populacji
kobiet, co w pewnym sensie wymusza zwrócenie w trakcie prowadzonych badań szczególnej
uwagi na proste, tanie i ogólnie dostępne metody diagnostyczne.
1.1 Epidemiologia torbieli jajnika
Czynnościowe torbiele jajnika (o typie folikularnym lub lutealnym) są częstym
problemem ginekologicznym kobiet na całym świecie. Sytuacja ta dotyczy głównie kobiet w
wieku rozrodczym. Badania statystyczne pochodzące z Wielkiej Brytanii i Stanów
Zjednoczonych Ameryki Północnej potwierdzają w pełni istotność tego problemu. W Anglii i
Walii w latach 198385, roczny wskaźnik kobiet hospitalizowanych z powodu guza jajnika
wynosił 67 na 100000 [83]. W latach 1984 1986 podobny wskaźnik dla USA wynosił 131 na
4
/p0005.djvu
100000 kobiet rocznie. W najnowszych badaniach wykazano, że ponad 250 000 kobiet w
USA każdego roku jest hospitalizowanych z powodu czynnościowych torbieli jajnika [35,80].
Są to przypadki klasyfikowane wg ICD9 CM w grupie niezapalnych zmian w obrębie jajnika,
jajowodu lub więzadła szerokiego macicy jako poszczególne kody 620.0, 620.1 i 620.2; które
zawierają odpowiednio: torbiele pęcherzykowe jajnika, (torbiele pęcherzyka Graffa);
torbielowate lub krwotoczne ciałko żółte także pęknięte (torbiele luteinowe) oraz inne torbiele
jajnika, nieokreślone w innych miejscach rejestru [35].
W ultrasonograficznych badaniach przesiewowych wykazano, że u 4 do 7%
wszystkich kobiet można uwidocznić strukturę torbielowatą jajnika o średnicy ponad 30 mm
[9,70]. Oddzielnym interesującym zagadnieniem jest kwestia uznania takiej struktury za
zmianę fizjologiczną bądź patologiczną i nazwania jej pęcherzykiem, torbielą czy guzem.
W obrębie przydatków najczęściej spotykane są torbiele czynnościowe (głównie
przetrwały pęcherzyk Graffa lub torbiel ciałka żółtego), wielotorbielowatość jajników, torbiele
endometrialne będące jedną z postaci endometriozy, potworniaki (czyli tak zwane torbiele
dermatoidalne czy skórzaste) jak również torbiele okołojajnikowe i jajowodowe powstałe
chociażby w wyniku procesów zapalnych. W zespole policystycznych jajników stwierdza się
wiele drobnych pęcherzyków (torbieli) ułożonych w obrębie jajnika obwodowo. Należy
zaznaczyć, że część z autorów nie znajduje w tym przypadku uzasadnienia do zastosowania
określenia cysta lub torbiel [48]
Należy pamiętać, że większość torbieli jajnika to zmiany o charakterze niezłośliwym
lub wręcz imitujące je struktury fizjologiczne. Jednak niektóre z nich mogą być także zmianą
złośliwą. Istnieje bowiem pewna część poważnie rokujących zmian o typie raka jajnika
manifestująca się jako pozornie niegroźna torbiel widoczna w obrazie ultrasonograficznym w
rzucie przydatków.
1.2 Patogeneza torbieli jajnika
Należałoby na wstępie odpowiedzieć na pytanie czym jest torbiel jajnika i w jakich
sytuacjach możemy o niej powiedzieć, że jest zmianą czynnościową.
Torbielą jajnika nazywa się taką zmianę w jego obrębie, która posiada torebkę i
2 z 64
2010-02-07 01:49
Szczublewski Piotr, 2007, Evaluaon of ultrasonography and bioche...
hp://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=88510
wypełniona jest płynem surowiczym, śluzowym, krwią bądź inną zawartością. Torbiel może
również zawierać elementy lite, jednakże przy znacznej ilości i wielkości takich struktur
najczęściej zmiany te nazywa się guzami torbielowatolitymi. Torbiele mogą występować
pojedynczo lub w sposób mnogi. Występują one jednostronnie, lecz mogą znajdować się
równocześnie w obu jajnikach. Wyróżnia się około 40 typów torbieli.
Najczęstszą przyczyną tworzenia się torbieli są zaburzenia hormonalne. Podczas
prawidłowego cyklu miesiączkowego w jajniku dojrzewa pęcherzyk jajnikowy (Graffa) , który
5
/p0006.djvu
w okresie okołoowulacyjnym pęka i wydobywa się z niego komórka jajowa i niewielka ilość
płynu pęcherzykowego. W przypadku zaburzeń hormonalnych pęcherzyk może nie pęknąć,
lecz cały czas wzrastać i wypełniać się płynem surowiczym doprowadzając do powstania
tzw. czynnościowej torbieli pęcherzykowej. Podobna sytuacja pojawia się, gdy po owulacji
ciałko żółte nie zanika, lecz zaczyna wypełniać się płynem. Powstaje w ten sposób ciałko
żółte torbielowate. Zmiany takie przeważnie pękają samoistnie i ulegają resorbcji podczas
kolejnych cykli miesiączkowych. Czasami jednak wymagają one leczenia farmakologicznego
za pomocą leków hormonalnych.
Do torbieli czynnościowych w świetle przyjętego rozumienia tego zjawiska należałoby
zaliczyć: torbiele pęcherzykowe jajnika, (torbiele pęcherzyka Graffa); torbielowate lub
krwotoczne ciałko żółte także pęknięte (torbiele luteinowe) oraz inne torbiele jajnika: takie jak
ciałko białe torbielowate, torbiele zastoinowe, tekaluteinowe. Problemy klasyfikacyjne
pojawiają się natomiast jeśli mamy do czynienia z tzw.: torbielami prostymi (które to
określenie wydaje się zawierać jedynie informacje o morfologii zmiany nie mówiąc wiele o jej
pochodzeniu). W odróżnieniu od zmian czynnościowych istnieje cała gama zmian
nowotworowych zarówno niezłośliwych (najczęściej o charakterze cystadenoma) jak i
złośliwych wśród których największy problem epidemiologiczny i terapeutyczny stanowi rak
jajnika. Istnieje również duża grupa zmian, które w badaniu ginekologicznym a szczególnie w
obrazie ultrasonograficznym przedstawiają się jako różnej wielkości torbiel gładkościenna
przydatków. W trakcie obserwacji klinicznej ulegają one jednak regresji, zmniejszają się lub
całkowicie znikają. Nie ma w tych przypadkach potwierdzenia histopatologicznego
ostatecznie dokumentującego typ i charakter obserwowanej wcześniej zmiany. Pomimo
tego, że nie można ze stuprocentową pewnością określić rodzaju takich zmian przyjmuje się,
że z uwagi na przebieg procesów fizjologicznych bądź chorobowych są to też zmiany
czynnościowe. Określenie to w tym znaczeniu dotyczy szczególnie cech torbieli, które
związane są z ich samoistną regresją. Uważa się, że w warunkach fizjologicznych struktury
pęcherzykowe w obrębie jajnika pękają przy średnicy około 2426 mm natomiast te, których
średnica jest większa niż 30 mm powinny być nazywane zmianami torbielowatymi i poddane
obserwacji klinicznej. Obserwując struktury o mniejszej średnicy na przekroju jajnika należy
unikać takich określeń jak na przykład torbiele średnicy 2,5 cm lub opisywania prawidłowego
jajnika jako struktura torbielowatolita ponieważ w warunkach fizjologicznych jajnik tak
właśnie wygląda a określenia te mogą wywołać niepotrzebny niepokój badanej kobiety.
W prawidłowym cyklu miesiączkowym owulacja kończy jego fazę folikularną, dając
początek fazie lutealnej. Pęknięcie ściany pęcherzyka podczas owulacji jest sygnałem do
powstania i rozwoju nowej struktury endokrynnej, jaką jest ciałko żółte. Głównym
regulatorem procesu luteinizacji jest przedowulacyjny pik LH. W wyniku procesów luteinizacji
6
/p0007.djvu
komórki tekalne i komórki ziarniste zaczynają przekształcać się odpowiednio w komórki
tekaluteinowe i komórki ziarniste luteinowe. Następnie dochodzi do waskularyzacji
powstającego ciałka żółtego, w czym znaczący udział ma VEGF (vaseular endothelial growth
faetor), a prawdopodobnie także interleukina 8 (lL8) [10,17,19].
Jeśli dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte rośnie, stając się ciałkiem ciążowym i
wówczas czynnikiem podtrzymującym jego funkcję jest gonadotropina kosmówkowa (hCG).
Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, komórki lutealne i komórki naczyń ciałka żółtego ulegają
apoptozie, nazywanej w tym przypadku luteolizą [57]. Ciałko żółte wydziela znaczne ilości
progesteronu w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego, a także jako ciałko ciążowe przez
pierwsze tygodnie ciąży. Bez sygnału ze strony LH lub hCG ciałko żółte przechodzi regresję
czynnościową i strukturalną.
Zaburzenia tych skomplikowanych procesów regulacyjnych mogą prowadzić do
powstania niektórych stanów patologicznych jajnika manifestujących się jako zmiany
torbielowate. Luteinizacja niepękniętego pęcherzyka (LUF) jest jednym z tych stanów będąc
niekiedy także przyczyną niepłodności, wynikającą z braku owulacji. Kobiety dotknięte LUF
mają regularne cykle miesiączkowe i prawidłowy profil hormonalny. Pęcherzyk wzrasta
prawidłowo w fazie folikularnej cyklu, jednak nie dochodzi do owulacji. Zamiast tego
pęcherzyk ulega przedwczesnej luteinizacji, bez uwolnienia komórki jajowej [41]. LUF
zazwyczaj nie powtarza się w każdym cyklu miesiączkowym, a jego częstość może rosnąć
po 35. roku życia kobiety [41]. Najbardziej prawdopodobną przyczyną jego występowania
jest nieprawidłowy wzrost pęcherzyka, nieadekwatny do fazy cyklu, względnie zaburzenia w
przepływie krwi i niewystarczająca podaż substancji odżywczych [85].
Innym zaburzeniem z tej grupy są torbiele ciałka żółtego (eorpus luteum eystieum)
powstające w wieku rozrodczym u kobiet, u których występują zaburzenia wydzielania
gonadotropin. Do ich rozwoju dochodzi wówczas, gdy istnieje ciągła stymulacja ze strony
gonadotropin, bez owulacyjnego piku LH, co prowadzi do braku owulacji. Komórki ziarniste
niepękniętego pęcherzyka ulegają przerostowi, proliferacji i luteinizacji, tworząc średniej
wielkości torbiele, których średnica nie przekracza zazwyczaj 4 cm [58]. Wykazano
występowanie różnych czynników immunocytochemicznych obecnych w obrębie
3 z 64
2010-02-07 01:49
Szczublewski Piotr, 2007, Evaluaon of ultrasonography and bioche...
hp://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=88510
prawidłowych jajników, które znajdują się również wekotopowo rozwijających się torbielach
w doświadczalnych modelach zwierzęcych. Gonadotropiny najprawdopodobniej odgrywają
podstawową rolę względem wzrostu guza podtrzymując ekspresję charakterystycznych
białek i równocześnie hamując zjawiska związane z apoptozą. Torbiele ciałka żółtego
reprezentują model niezłośliwego guza wysoce zróżnicowanego zachowującego liczne
cechy charakterystyczne dla prawidłowo funkcjonującego jajnika [58]. Torbiele ciałka żółtego
najczęściej są bezobjawowe, choć zdarza się, iż pękają, a wtedy może dochodzić do
7
/p0008.djvu
krwawienia i bólów brzucha. Najczęściej zanikają samoistnie lub według niektórych autorów
proces ten przebiega szybciej pod wpływem stosowania doustnych tabletek
antykoncepcyjnych, jeśli jednak utrzymują się przez dłuższy czas, wymagają leczenia
operacyjnego i badania histopatologicznego, celem wykluczenia procesów
nowotworowych [10].
Pewną odmianą torbieli czynnościowych są te spośród nich, które powstają w trakcie
stymulacji jajeczkowania w procesie stosowania technik wspomaganego rozrodu i są one
obserwowane podczas ultrasonograficznej oceny owulacji.
Mnogie torbiele tekaluteinowe (hyperreaetio luteinalis) występują najczęściej w ciąży i
mogą pojawiać się w każdym jej trymestrze. Pojawienie się mnogich torbieli zwykle wiąże się
z takimi stanami, jak zaśniad groniasty, rak kosmówki, erytroblastoza płodu lub ciąża mnoga,
choć może być również jatrogenny, spowodowany podaniem klomifenu, czy gonadotropin
celem indukcji owulacji. Czasami mnogie torbiele luteinowe pojawiają się w prawidłowo
rozwijającej się ciąży pojedynczej i wówczas są prawdopodobnie wynikiem wzrostu
wrażliwości komórek zrębu jajnika na prawidłowo wydzielaną gonadotropinę kosmówkową
(hCG) [38]. W wyniku rozwoju tych torbieli dochodzi do obustronnego powiększenia jajników,
a czasami nawet do ich skręcenia się lub pęknięcia z krwawieniem do jamy otrzewnowej.
Leczeniem z wyboru w stanach o mniejszym nasileniu jest postępowanie zachowawcze i
leczenie objawowe. Postępowanie chirurgiczne może być wdrożone tylko w przypadku
pojawienia się powikłań [38]. Celem oceny ryzyka pojawienia się torbieli w kolejnej ciąży
warto wykonać test stymulacji jednorazowo podanym hCG trzy miesiące po porodzie.
Pojawienie się policystycznych zmian w jajnikach świadczy o znacznym ryzyku nawrotu
mnogich torbieli w następnej ciąży [38].
Luteogeneza jest więc niezwykle złożonym, podlegającym wieloczynnikowej regulacji
procesem, w wyniku którego dochodzi do rozwoju ciałka żółtego. Zaburzenia w przebiegu
procesów luteinizacji i luteolizy prowadzą do patologii ciałka żółtego, a także rozwoju guzów i
torbieli zbudowanych z komórek lutealnych. Poznanie tych mechanizmów wydaje się
niezbędne do zrozumienia patogenezy tego typu schorzeń, a w efekcie wdrożenia właściwej
diagnostyki i terapii [10].
Objawami torbieli jajnika są między innymi: ból i uczucie rozpierania w dole brzucha,
ból podczas stosunków płciowych, nieregularne miesiączki, plamienia lub krwawienia
międzymiesiączkowe, ból podczas oddawania moczu lub stolca. Również torbiele
czynnościowe jajnika pomimo tego, że często ulegają samoistnemu wyleczeniu, ulegają
regresji i nie potwierdza ich jedno z kolejnych badań ultrasonograficznych mogą także być
przyczyną pewnych objawów, takich jak na przykład znaczący ból w miednicy mniejszej lub
zaburzenia miesiączkowania. Torbiele, szczególnie czynnościowe, wykazują również
8
/p0009.djvu
tendencje nawrotowe [11]. W interpretacji zgłaszanych przez pacjentkę dolegliwości i
wyników badania przedmiotowego należy pamiętać, że większość z torbieli jajnika
rozpoznanych w rutynowym badaniu ginekologicznym lub ultrasonograficznym ma charakter
przemijający, czynnościowy można powiedzieć, że dotyczy to pewnej typowej fizjologii
charakterystycznej dla gonady żeńskiej [11].
Zaburzenia czynnościowe manifestujące się powstawaniem zmian torbielowatych są
charakterystyczne dla kobiet miesiączkujących, będących w okresie rozrodczym jednak ich
obecność potwierdzono również u kobiet w okresie okołomenopauzalnym [49]. Jędrzejczyk i
wsp. słusznie podkreślają, że pomimo wysokiego ryzyka onkologicznego i wskazania do
leczenia operacyjnego guzów przydatków u kobiet po menopauzie, większość z nich (80%)
to zmiany nienowotworowe lub nowotwory niezłośliwe [30].
1.3 Diagnostyka torbieli jajnika
Dokładna diagnostyka zmian torbielowatych umożliwiająca zróżnicowanie ich typu ma
duże znaczenie w podejmowaniu decyzji co do dalszego postępowania leczniczego. Cechy
guzów jajnika oceniane przed operacją pozostają wciąż dziedziną usilnych poszukiwań tych
spośród nich, które mają znaczenie w możliwości prognozowania charakteru
obserwowanych zmian. Wpływa to na wybór sposobu optymalnego postępowania
terapeutycznego.
Z uwagi na swoje typowe niewielkie rozmiary, konsystencję i ruchomość wielokrotnie
podczas rutynowego, palpacyjnego badania ginekologicznego torbiele jajnika są bardzo
trudne do wykrycia. Czułość badania zestawionego jest niska a swoistość również nie
pozwala dostarczyć jednoznacznych informacji na temat charakteru badanej palpacyjnie
struktury. Niemniej z uwagi na swoje rozpowszechnienie i pozycję jako podstawowa ocena
ginekologiczna badanie to jest niezmiernie ważne stanowiąc punkt wyjścia do dalszych
czynności diagnostycznych. Jego wynik negatywny nie wyklucza natomiast możliwości
4 z 64
2010-02-07 01:49
Szczublewski Piotr, 2007, Evaluaon of ultrasonography and bioche...
hp://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=88510
istnienia zmian w obrębie przydatków.
Kolejnym etapem oceny obrazu i ewentualnych patologii w obrębie przydatków jest
badanie ultrasonograficzne wykorzystujące sondę dopochwową. W ciągu ostatniej dekady
opracowano kilka metod oceny ultrasonograficznej, polegające między innymi na stworzeniu
indeksów morfologicznych lub dopplerowskich, wykorzystaniu modeli regresji logistycznej
czy sztucznych sieci neuronalnych, które pozwoliłyby na możliwie precyzyjną prognozę
charakteru rozpoznanego guza już przed operacją [72].
Idea tworzenia punktowych systemów ultrasonograficznej oceny guza polega na
wyłonieniu najważniejszych elementów tego badania, przedstawieniu możliwych obrazów dla
poszczególnych cech oraz przypisaniu im wartości punktowych. Wynik taki, po zsumowaniu
9
/p0010.djvu
punktów dla poszczególnych elementów badania, może być interpretowany pod względem
przekroczenia założonej wcześniej wartości granicznej, która najlepiej klasyfikuje oceniane
guzy. Główną zaletą takiego ujęcia tematu jest próba stworzenia obiektywnych i
powtarzalnych zasad badania ultrasonograficznego, które staje się w ten sposób bardziej
porównywalne i niezależne od preferencji osoby je wykonującej. Takie przedstawienie
jasnych zasad oceny poszczególnych elementów badania jest niezmiernie ważne dla
klinicystów o mniejszym doświadczeniu a jednocześnie precyzyjnie pozwala na porównanie
wyników badań z różnych ośrodków wykonywanych przez różne osoby. Indeksy dotyczą
najczęściej cech morfologicznych widzianych w skali szarości ultrasonografii
dwuwymiarowej. Są to między innymi wielkość guza, obraz jego torebki i przegród, cechy
elementów litych i echogenność zmiany. Istnieją także indeksy dopplerowskie,
wykorzystywane szczególnie w diagnostyce różnicowej zmian podejrzanych o złośliwość,
które zawierają takie elementy jak ocenę unaczynienia torebki, przegród i elementów litych
jak również charakter i kształt fali przepływu krwi i wielkość jakościowych wskaźników
przepływu. Indeksy te znalazły szerokie zastosowanie praktyczne i są narzędziem godnym
popularyzacji jak również testowania w odniesieniu do konkretnych problemów klinicznych
dotyczących zmian patologicznych i fizjologicznych jajników.
Przed wprowadzeniem i powszechnym stosowaniem ultrasonografii przezpochwowej,
które obecnie staje się faktem, jakakolwiek zmiana w rzucie przydatków wyczuwalna w
badaniu ginekologicznym musiała być usunięta operacyjnie ponieważ była to jedyna droga
wykluczenia lub potwierdzenia jej złośliwego charakteru. Obecnie można postawić całkiem
prawdopodobne rozpoznanie wstępne dotyczące natury guza już przed operacją na
podstawie badania ultrasonograficznego [77]. Taka możliwość pozwala zaproponować
indywidualne i w większości przypadków optymalne postępowanie terapeutyczne
pacjentkom z badalnymi palpacyjnie zmianami.
Niewątpliwie ultrasonografia przezpochwowa jest cenną metodą prowadzącą do
wyboru drogi najlepszego rozwiązywania niektórych problemów klinicznych u kobiet z
objawowymi lub przetrwałymi guzami jajnika. Niemniej współczesne szerokie i liberalne
zastosowanie ultrasonografii przezopchwowej jest również w pewnym stopniu zagrożeniem i
stwarzać może pewne trudności. Wiele guzów, obecnych szczególnie u kobiet nie
manifestujących żadnych objawów klinicznych, które przed erą ultrasonografii nigdy nie
zostałaby rozpoznana jest obecnie przypadkowo wykrywana w trakcie badań
przesiewowych. Dalsze losy przypadkowo wykrytych guzów przydatków charakteryzujących
się niezłośliwą morfologią zależą od wiedzy i doświadczenia lekarza wykonującego to
badanie. Nie są one do końca poznane i brak badań populacyjnych i epidemiologicznych na
ten temat. Nie określono jak często takie zmiany są powodem późniejszych objawów lub
10
/p0011.djvu
powikłań takich jak na przykład: skręcenie, ból czy niepłodność. Nie znany jest również
odsetek ewentualnego ich zezłośliwienia. Nie wiadomo nawet jaki procent tych zmian jest
poddany leczeniu operacyjnemu oraz ilu zabiegów można by uniknąć.
W procesie diagnostycznym związanym ze zmianami w obrębie jajników warto
również posługiwać się niektórymi testami biochemicznymi. Istnieją ciągłe dyskusje i
podejmowanych jest wiele badan na temat przydatności najpopularniejszego markera
nowotworowego charakterystycznego między innymi dla nowotworów jajnika jakim jest
antygen CA 125. Część badań dotyczy również innych markerów biochemicznych jak i oceny
takich parametrów jak OB, CRP lub poziom leukocytów we krwi obwodowej. Niektóre
badania dotyczą stężenia poszczególnych substancji hormonalnych takich jak chociażby LH,
FSH czy estradiol, których poziom jest uwarunkowany wieloma wzajemnie powiązanymi
elementami i ich złożonym układem wzajemnych zależności.
1.4 Leczenie torbieli jajnika
Niezwykle istotnym problemem, przed którym staje klinicysta i zgłaszająca się do
niego pacjentka, u której rozpoznano torbiel jajnika jest wybór najwłaściwszego
postępowania, które będzie zarówno bezpieczne jak i możliwie nieobciążające dla leczonej
kobiety.
Torbiele czynnościowe i niektóre zmiany niezłośliwe powinny być leczone
zachowawczo, podczas gdy przetrwałe zmiany i guzy złośliwe wymagają usunięcia
operacyjnego. Należy zawsze starać się zastosować metodę wystarczająco radykalną a
jednocześnie możliwie oszczędzającą w leczeniu patologii dotyczących jajników. Istotne jest
również wyodrębnienie guzów o dużym prawdopodobieństwie złośliwości, których leczenie
5 z 64
2010-02-07 01:49
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • emaginacja.xlx.pl

    •