układ pokarmowy , STUDIA, medycyna WUM, anatomia, Anatomia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Układ pokarmowy człowieka
1
Układ pokarmowy człowieka
Najważniejszym zadaniem
u
złowieka
jest
pobieranie
pokarmów i wody,
trawienie
i
przyswajanie
składników
odżywczych oraz niezbędnych do
prawidłowego funkcjonowania
organizmu. Niestrawione, zbędne
resztki
podlegają
usunięciu (
).
W skład układu pokarmowego
człowieka wchodzą:
• przewód pokarmowy
• dwa wielkie
•
•
Narządy jamy brzusznej człowieka
pokarmowe
 Układ pokarmowy człowieka
2
Przewód pokarmowy
Przewód pokarmowy dzieli się na kilka połączonych
ze sobą odcinków zebranych w grupach:
•
•
•
•
•
•
Jama ustna
W anatomii człowieka jama ustna (
cavum oris
) jest
początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego.
W niej następuje wstępna, mechaniczna obróbka
pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia.
Pokarm zostaje rozdrabniany, miażdżony i mieszany
ze
, która zawiera enzym trawienny
(ptialinę). Dorosły człowiek ma 32
16
w szczęce i 16 w żuchwie:
• 4 siekacze (
dentes incisivi
)
• 2 kły (
dentes canini
)
• 4 zęby przedtrzonowe (
dentes praemolares
)
• 6 trzonowych (
dentes molares
)
Schemat układu pokarmowego człowieka
U dzieci występuje 20 zębów mlecznych (brak
przedtrzonowych i jednej pary trzonowych- jedna para w jednej części: w żuchwie lub szczęce). Siekacze służą do
odgryzania kęsów, kły do rozrywania pokarmu, a zęby trzonowe i przedtrzonowe do jego rozcierania. W trakcie
żucia pokarmu jest on zwilżany śliną wydzielaną przez
czyli gruczoły ślinowe których przewody uchodzą
do jamy ustnej. W ślinie rozpuszczane są cząsteczki pokarmu, na których obecność wyczulone są rozmieszczone na
języku kubki smakowe. Dzięki nim wyczuwamy: konsystencję, temperaturę, smak, zapach i to czy dany pokarm
nadaje się do spożycia.
Po uformowaniu kęsa pokarmowego zostaje on przekazany do dalszej części przewodu pokarmowego w akcie
połykania. Jama ustna składa się z przedsionka jamy ustnej i jamy ustnej właściwej. Przedsionek ograniczony jest od
przodu wargami górną i dolną a od tyłu łukami zębowymi. Do przedsionka jamy ustnej na wysokości górnych
zębów trzonowych uchodzą przewody wyprowadzające ślinianek przyusznych.
Gardło
Gardło (łac.
pharynx
) - wspólny odcinek dróg oddechowych i pokarmowych, stanowiący przedłużenie jamy ustnej i
przechodzący dalej w przełyk i
Gardło zbudowane jest z
pokrytych od zewnątrz tkanką łączną, a od wewnątrz błoną śluzową. Gardło ciągnie się od podstawy czaszki, aż do
miejsca przejścia w przełyk, to jest do wysokości szóstego kręgu szyjnego. Mięśnie gardła tworzą ścianę tylną i
ściany boczne. Na ścianach bocznych znajdują się ujścia
, otoczone wałami trąbkowymi i
skupiskiem tkanki chłonnej tworzącymi migdałki trąbkowe. W miejscu przejścia sklepienia gardła w ścianę tylną
jest skupisko tkanki limfatycznej,
- trzeci migdał. W ścianie przedniej gardła, idąc od góry,
widoczne są
, łączące jamę nosową z gardłem, poniżej znajduje się
przez którą jama
ustna komunikuje się z jamą gardłową. Najniżej znajduje się wejście do krtani.
 Układ pokarmowy człowieka
3
Przełyk
Przełyk (łac.
esophagus
,
oesophagus
, nosiciel pokarmów) - jest przewodem mięśniowo-błoniastym o podłużnym
przebiegu; łączy gardło z żołądkiem. Czynność przełyku polega na transporcie pokarmu z gardła do żołądka. Ściana
przełyku nie ma zdolności wchłaniania pokarmu ani
.
Rozróżniamy część:
• szyjną,
• piersiową,
• brzuszną.
Przełyk ma długość średnio około 23-25 cm, odległość od siekaczy do żołądka około 40 cm. Występują trzy
fizjologiczne zwężenia przełyku:
• zwężenie górne - w przejściu gardła w przełyk, mięśnie w tym miejscu tworzą czynnościowy mięsień zwieracz
przełyku.
• zwężenie środkowe - na wysokości rozdwojenia
w miejscu, gdzie
zstępująca od strony lewej i do
tyłu, a oskrzele lewe od przodu obejmują przełyk. Nie jest ono powodowane budową samej ściany przełyku, lecz
przyleganiem obu sąsiednich narządów;
• zwężenie dolne - podobnie jak i górne, jest zwężeniem czynnościowym, spowodowanym napięciem mięśni
okrężnych, leży około 3 cm powyżej wpustu żołądka.
Ściana przełyku składa się licząc od wewnątrz z:
• błony śluzowej
• utkania podśluzowego
• błony mięśniowej
• warstwy okrężnej
• warstwy podłużnej
 Układ pokarmowy człowieka
4
Żołądek
Żołądek (łac.
gaster
,
ventriculus
) to narząd, stanowiący część
przewodu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie
pokarmu. U kręgowców jest to rozszerzona część pomiędzy
przełykiem i jelitem. Komórki główne żołądka wydzielają
pepsynogen (nieaktywna forma pepsyny), po uaktywnieniu
następuje rozkład białek przez pepsynę.
Położenie
U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej na wysokości
od Th11 (11. kręgu piersiowego) (wpust żołądka) do L3 (3. kręgu
lędźwiowego).
Budowa
Żołądek ma kształt workowaty, z przełykiem łączy się za pomocą
wpustu żołądka (
cardia ventriculi
), a z
ączy go
pylorus ventriculi
), otwór otoczony silną mięśniówką
okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH
między środowiskami. Bocznie od części wpustowej widoczne jest
dno żołądka przechodzące w trzon. Obie te części obejmują
łukowate dwie krzywizny : lewa większa oraz prawa mniejsza,
będąca jakby przedłużeniem ściany przełyku. Trzon żołądka
ustawiony jest bardziej pionowo, podczas gdy następująca po nim część odźwiernikowa przebiega raczej poziomo.
Otwór końcowy żołądka stanowi
przechodzący w
.Podział anatomiczny żołądka na trzon i
część odźwiernikową odpowiada jego czynnościom : trzon magazynuje pokarm i częściowo trawi, a część
odźwiernikowa przesuwa go do dwunastnicy. Błona śluzowa żołądka tworzy liczne, wysokie fałdy o przebiegu
podłużnym. Znajdują się w niej liczne gruczoły żołądkowe, wytwarzające m.in.
( gruczoły dna ) oraz
(tylko u niemowlaków) i
. Błonę mięśniową tworzą 3 warstwy mięśni, których czynność
warunkują okresowe
, które powodują mieszanie i rozcieranie masy pokarmowej oraz
przesuwanie jej ku odźwiernikowi i przechodzenie do dwunastnicy. Żołądek unerwiony jest przez
Topografia przewodu pokarmowego (z usuniętym
jelitem krezkowym)
Wielkość
Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia, napięcia jego ścian oraz pozycji ciała.
• Długość żołądka: 25-30 cm
• Szerokość żołądka: 12-14 cm
• Pojemność: 1000-3000 ml
Jelito cienkie
Jelito cienkie ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego, od którego odgranicza się tzw.
. Zajmuje
ono okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe a częściowo i miednicę małą. Jego długość wynosi ok.
4-6 m, średnica 3
—
5 cm. Jelito cienkie dzielimy na
łac.
duodenum
),
(łac.
jejunum
) i
(łac.
ileum
). Dwunastnica leży na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego, ma długości 25 do 30 cm. Kształt jej
jest podobny do litery C. Do górnego odcinka dwunastnicy wpada przewód
i
. Jelito czcze i
kręte leżą wewnątrz i są zawieszone na
, przez którą dążą nerwy i naczynia. Wspólną cechą w budowie jelita
 Układ pokarmowy człowieka
5
cienkiego jest błona surowicza, umięśnienie (podłużne i okrężne),
i
. Błona śluzowa ma wiele
fałdów i
przez co powierzchnia jej ogromnie się zwiększa. Czasem zdarza się, że położenie narządów
wewnętrznych, a więc i układu trawiennego, jest odwrotne, tak więc wątroba będzie po stronie lewej, śledziona po
prawej, wyrostek robaczkowy po lewej itd. - nazywamy to
situs viscerum inversus
.
Jelito grube
Jelito grube dzieli się na
(kątnicę),
i
. Okrężnicę z kolei dzielimy na:
• okrężnicę wstępującą
• okrężnicę poprzeczną (poprzecznica)
• okrężnicę zstępującą
• i okrężnicę esowatą (esicę).
Długość wszystkich tych odcinków wynosi ok. 1,5 m. Jelito ślepe (dawna historyczna nazwa to - ślepa kiszka,
caecum
) leży w prawej okolicy biodrowej. Jest ono od jelita cienkiego oddzielone tzw.
naczej
zwaną zastawką Bauhina. Od jelita ślepego odchodzi
Jelito ślepe przechodzi w okrężnicę
wstępującą, która znowu pod wątrobą zagina się (tzw. zagięcie wątrobowe okrężnicy) i biegnie mniej więcej
poziomo w stronę lewą jako okrężnica poprzeczna; ta z kolei w lewym podżebrzu, pod
znowu się zagina
(zagięcie śledzionowe okrężnicy) i biegnie w dół jako okrężnica zstępująca. Wreszcie przechodzi w
okrężnica
esowata, potocznie zwana esicą). Nazwa tego odcinka okrężnicy pochodzi od jej kształtu litery S. Jest skierowana
początkowo łukiem wypukłym ku stronie prawej, a następnie zakręca w dół przechodząc w odbytnicę. Esica ma
czasem długą krezkę i ulega skrętowi. Skręt esicy jest jedną z postaci
i jako taki może stanowić
stan zagrożenia życia. Niedrożność jelit ze skręcenia (popularnie nazywany "skrętem kiszek"
ileus
) polega na
skręceniu się jelita dookoła osi długiej, powodujące jego zatkanie i dodatkowo uciśnięcie naczyń krwionośnych, co
grozi niedokrwieniem, a następnie martwicą części jelita). Esica przechodzi wreszcie w odbytnicę.
Jelito grube ma charakterystyczną budowę, jego ściany są pofałdowane i pozagłębiane. Budowa ściany jelita
grubego jest podobna do budowy jelita cienkiego.
W jelicie grubym żyje wiele
akterii. Najsłynniejszą z nich jest
(nazywana w
skrócie
E. coli
).
Czynność motoryczna przewodu pokarmowego
Zawartość przewodu pokarmowego ulega stałemu przesuwaniu, w kierunku od jamy ustnej do odbytu. Ważnym
mechanizmem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego jest jego skoordynowana i
precyzyjna czynność motoryczna -
W wypadku jelit najbardziej charakterystyczny jest ruch
robaczkowy (nazwa historyczna), a częściej nazwany obecnie bardziej prawidłowo - ruchem perystaltycznym.
Polega on na tym, że
elita powstaje tylko w pewnym jego odcinku, na skutek skurczu mięśni okrężnych i
posuwa się naprzód, podobnie jak obserwujemy to np. u dżdżownic. Prócz tych ruchów istnieją jeszcze ruchy
wahadłowe, powstałe na skutek skurczu mięśni podłużnych. Obecnie uważa się, że to właśnie ruchy odcinkowe
(wahadłowe) odgrywają ważniejszą rolę w przesuwaniu pokarmu niż ruchy perystaltyczne. Skurcze odcinkowe
zachodzą z większą częstotliwością w proksymalnych niż w dystalnych częściach jelit co powoduje stopniowe
przesuwanie pokarmu. Ważną rolę w perystaltyce jelita grubego odgrywają tzw. wędrujące kompleksy motoryczne
(MMC) pojawiające się co kilka godzin. W jelicie grubym ruchy perystaltyczne zachodzą także w kierunku
ododbytnicowym. Na czynność motoryczną jelit ma wpływ wiele czynników. Niektóre
y oraz odruchy
nerwowe (żołądkowo-jelitowy czy jelitowo-jelitowy) mogą modyfikować aktywność fragmentów przewodu
pokarmowego. Nadmierna czynność motoryczna jelit towarzyszy
, a osłabiona jest ważnym mechanizmem
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • emaginacja.xlx.pl

    •