USG diagnostyka pulm(1), Medycyna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PRACA POGLĄDOWA
Grzegorz Mysiorski
1
, Iwona Witkiewicz
1
, Roman Sowiński
2
I Oddział Gruźlicy i Chorób Płuc Specjalistycznego Szpitala im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Ordynator: lek. Iwona Witkiewicz
2
Pracownia Radiologii Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Kierownik: lek. J. Jakubowska-Grzeszyk
Miejsce ultrasonografii w diagnostyce pulmonologicznej
The role of the ultrasonography in pulmonary diagnostics
Abstract
This article presents a review of ultrasonographic methods and their usefulness in pulmonary diagnostics. Because of its
advantages ultrasonography offers a quick, cheap, and safe diagnostics of variety of pulmonary diseases. The role of
ultrasound in diagnostics of lung neoplasms, pleural, diaphragma, pericardium and vessels pathology was described. Some
restrictions of this tool were mentioned. The newest methods of endobronchial ultrasound were also discussed.
Key words:
ultrasonography, pulmonology
Pneumonol. Alergol. Pol. 2008; 76: 155–159
Streszczenie
W artykule przedstawiono przegląd różnych metod i technik ultrasonograficznych pod kątem ich przydatności w diagnostyce
pulmonologicznej. Ultrasonografia — dzięki swym licznym zaletom — stanowi obecnie bardzo ważne i cenne ogniwo procesu
diagnostycznego, umożliwiając szybkie, tanie i bezpieczne rozpoznawanie wielu chorób układu oddechowego. Omówiono rolę
USG w diagnostyce nowotworów płuca, chorób opłucnej, w ocenie przepony, osierdzia i naczyń. Zaprezentowano też najnow-
sze metody ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej. Wspomniano również o pewnych ograniczeniach tej metody.
Słowa kluczowe:
ultrasonografia, pulmonologia
Pneumonol. Alergol. Pol. 2008; 76: 155–159
Ultrasonografia jest metodą diagnostyczną
wprowadzoną do powszechnej praktyki klinicznej
w latach 70. ubiegłego stulecia. Badanie jest bez-
pieczne zarówno dla pacjenta, jak i personelu,
a przy tym stosunkowo tanie, nieczasochłonne
i łatwo dostępne. Z tego względu ultrasonografia
szybko zajęła ważne miejsce w diagnostyce gine-
kologiczno-położniczej, kardiologicznej oraz scho-
rzeń jamy brzusznej. Stopniowo zaczęto też roz-
szerzać jej zakres na inne obszary anatomiczne,
w tym również na obszar klatki piersiowej. W tym
zakresie następowało to jednak z pewnymi opora-
mi wynikającymi z samych ograniczeń technicz-
nych tej metody, jak również z uwarunkowań ana-
tomicznych specyficznych dla układu oddechowe-
go. Ultrasonografia medyczna opiera się bowiem
na generowaniu fali ultradźwiękowej i następowej
rejestracji odbitej fali powrotnej powstającej pod-
czas przechodzenia przez określone struktury tkan-
kowe. Aby otrzymać obraz ultrasonograficzny, nie-
zbędny jest bezpośredni kontakt głowicy ultra-
dźwiękowej z powierzchnią ciała. Na dalsze roz-
chodzenie się ultradźwięków w organizmie ma
wpływ gęstość i struktura — tak zwana impedan-
cja akustyczna tkanek, różna dla poszczególnych
narządów [1]. Dobrze przewodzącym medium są
tkanki miękkie, w tym narządy miąższowe oraz
płyny. Barierę dla ultradźwięków stanowi nato-
Adres do korespondencji: Grzegorz Mysiorski, I Oddział Chorób Płuc, Szpital Specjalistyczny, ul. Sokołowskiego 11, 70–891 Szczecin, e-mail: mygreg@pocz-
ta.onet.pl
Praca wpłynęła do Redakcji: 3.10.2007 r.
Copyright © 2008 Via Medica
ISSN 0867–7077
www.pneumonologia.viamedica.pl
155
1
Adres do korespondencji
 Pneumonologia i Alergologia Polska 2008, tom 76, nr 3, strony 155–159
miast tkanka kostna, która je absorbuje, oraz po-
wietrze, które je odbija. Właśnie takie warunki
zachodzą w przypadku płuc; są one bowiem oto-
czone strukturami kostnymi klatki piersiowej, ta-
kimi jak: kręgi, żebra, mostek, łopatki, obojczyki,
co utrudnia penetrację ultradźwięków. Dodatkowo
samo powietrze zawarte w pęcherzykach płucnych
tłumi transmisję ultradźwięków. Te uwarunkowa-
nia sprawiają, że ultrasonografia transtorakalna nie
pozwala na ocenę prawidłowo upowietrznionego
płuca oraz zmian wewnątrzpłucnych niemających
kontaktu z opłucną, a także zmian przylegających
do opłucnej, ale położonych zamostkowo, załopat-
kowo lub przykręgosłupowo. Natomiast wszystkie
pozostałe zmiany opłucnowe i płucne przylegające
do ściany klatki piersiowej są dostępne badaniu ul-
trasonograficznemu, przez co możliwa jest wizual-
na ocena ich charakteru, obserwacja ich dynamiki
w toku leczenia oraz wykonywanie celowanych
procedur diagnostycznych lub terapeutycznych ta-
kich jak biopsje. Uznanymi wskazaniami do bada-
nia USG w pulmonologii są: zmiany w obrębie ścia-
ny klatki piersiowej, zmiany opłucnowe i zmiany
przyścienne w samym miąższu płucnym, chociaż
ukazały się pojedyncze prace, w których wskazy-
wano na pewną przydatność USG w wykrywaniu
i monitorowaniu odmy po biopsji płuca, a nawet
w diagnostyce zmian rozsianych w płucach w przy-
padku podejrzenia choroby śródmiąższowej [2–4].
Badania transtorakalne wykonuje się przy użyciu
różnego typu głowic, jednak najbardziej przydatna
jest głowica typu convex, o częstotliwości 3–5 MHz.
W zakresie ściany klatki piersiowej badanie ul-
trasonograficzne umożliwia nie tylko ocenę guzów
łagodnych i złośliwych, ale również może być uzu-
pełnieniem badań radiologicznych w przypadku wąt-
pliwości dotyczących złamań żeber, mostka, czy też
rozejścia się mostka po zabiegu kardiochirurgicznym.
Ultrasonografia opłucnej umożliwia zobrazo-
wanie zmian typu: zgrubienia, zrosty, płyn lub
rozrost nowotworowy. W przypadku zrostów czy
zgrubień jest to metoda oceny skuteczności kine-
zyterapii, a w przypadku płynu pozwala ona na
dokładne określenie zarówno jego umiejscowienia,
jak i ilości — nawet tych śladowych — rzędu kil-
ku mililitrów. Tu USG znacznie przewyższa tra-
dycyjne badanie radiologiczne, a nawet jest czul-
sze niż tomografia komputerowa — metody te po-
zwalają bowiem wykryć płyn dopiero, gdy jego
ilość sięga kilkudziesięciu mililitrów [5]. Ultraso-
nografia dostarcza także pewnych informacji na
temat charakteru płynu, istnieją bowiem zespoły
cech ultrasonograficznych, których występowanie
jest uzależnione od rodzaju płynu. W przesięku
płyn jest w zasadzie bezechowy, w wysięku para-
pneumonicznym jego echogeniczność jest podwyższo-
na, a w ropniaku płyn ma charakter heterogenny,
zawiera hiperechogeniczne wtręty włóknika,
a w późnym okresie widoczne mogą być przegrody
między komorami ropniaka oraz zgrubienie opłucnej.
Zróżnicowanie w obrazie ultrasonograficznym
występuje również w przypadku zmian płucnych
— naciek zapalny, niedodma, zawał czy guz płuca
— każde z nich wykazuje w tym badaniu inną mor-
fologię. Z doświadczenia ośrodka autora wynika, że
jest to także dobra metoda do rozpoznawania zmian
w przedniej zatoce przeponowej, takich jak: torbiel
celomatyczna czy tłuszcz okołoosierdziowy.
Mimo że doświadczony ultrasonografista czę-
sto jest w stanie trafnie określić charakter wykry-
tej zmiany jedynie na podstawie jej obrazu ultra-
sonograficznego, to należy podkreślić, że wyniki
badań przeprowadzonych tą metodą winny być
rozpatrywane w kontekście całości badania lekar-
skiego oraz innych badań dodatkowych. Samo uwi-
docznienie patologii może nie wystarczyć do usta-
lenia ostatecznego rozpoznania, często w tym celu
konieczne jest pobranie materiału tkankowego do
badań cytopatologicznych lub mikrobiologicz-
nych. Tu otwiera się pole dla mało inwazyjnych
ultrasonograficznych procedur diagnostycznych
i terapeutycznych. Ultrasonografia jako metoda pre-
cyzyjnego obrazowania w czasie rzeczywistym
umożliwia wykonywanie celowanych biopsji cien-
koigłowych zmian, pozwala też na ustalenie opty-
malnego miejsca do punkcji diagnostycznej lub
odbarczającej płynu opłucnowego lub na wybór
miejsca wprowadzenia drenu do komory ropniaka.
Kolejnym ważnym zastosowaniem USG jest oce-
na zaawansowania klasyfikacji TNM (
Tumor, Node,
Metastases
) nowotworów płuc. W zakresie cechy T
za pomocą ultrasonografii można stwierdzić nacie-
kanie guza na ścianę klatki piersiowej, przeponę lub
osierdzie. Innym elementem oceny stopnia zaawan-
sowania jest badanie okolic nadobojczykowych
i jamy brzusznej pod kątem obecności ewentualnych
ognisk metastatycznych. Dane z piśmiennictwa
wskazują na różną częstość występowania przerzu-
tów nowotworowych w węzłach nadobojczykowych,
sięgającą od 5 do 42% [6–9]. Do badania powierz-
chownych węzłów chłonnych wymagana jest głowi-
ca liniowa o częstotliwości 7–10 MHz. W ośrodku
autora właśnie badanie USG jest niejednokrotnie
tym, które rozstrzyga o rozpoznaniu, a w połączeniu
z tomografią komputerową (TK) klatki piersiowej —
również o dalszym postępowaniu leczniczym.
W przypadku stwierdzenia zmian ogniskowych w wą-
trobie, patologicznego powiększenia nadnerczy, wę-
złów chłonnych nadobojczykowych lub zaotrzewno-
wych wykonywana jest biopsja. Dodatni wynik, czyli
156
www.pneumonologia.viamedica.pl
Grzegorz Mysiorski i wsp.,
Miejsce ultrasonografii w diagnostyce pulmonologicznej
stwierdzenie komórek raka niedrobnokomórkowe-
go, lokuje tych chorych automatycznie w stopniu
IIIB lub IV zaawansowania klinicznego, dyskwali-
fikując ich tym samym z leczenia operacyjnego.
Rozpoznanie — dzięki biopsji — odległego ogniska
przerzutowego postaci uogólnionej raka drobnoko-
mórkowego nie tylko umożliwia szybkie postawie-
nie diagnozy, ale również pomaga w określeniu roz-
ległości procesu chorobowego i umożliwia nie-
zwłoczne wdrożenie odpowiedniego leczenia.
W obu tych przypadkach USG pozwala znacznie skró-
cić diagnostykę, oszczędzić choremu dalszych ob-
ciążających badań, a placówce — kosztów. Jest to
szczególnie istotne w przypadku pacjentów w złym
stanie ogólnym, w przypadku których diagnostyka
winna się opierać przede wszystkim na krótkotrwa-
łych i nieobciążających procedurach.
Oczywiście, nie każde powiększenie węzłów
chłonnych nadobojczykowych ma charakter nowo-
tworowy. W badaniu Tsunodo-Shimizu obejmują-
cym ponad 500 zdrowych ochotników powiększo-
ne węzły chłonne tego regionu stwierdzono aż
u blisko 16% [10]. Za ultrasonograficzne cechy nie-
nowotworowego powiększenia węzła uznaje się
jego płaski i wrzecionowaty kształt, stosunek dłu-
gości do szerokości ponad 1,8, szerokość poniżej
5 mm, obecność hiperechogenicznej wnęki oraz
brak cech patologicznego ukrwienia w badaniu
dopplerowskim [10–13]. Ponieważ nie są to cechy
dające 100% pewności, regułą w tutejszym ośrod-
ku stało się wykonywanie biopsji w każdym przy-
padku powiększenia węzła nadobojczykowego.
Badanie cytologiczne bioptatu może wykazać rów-
nież inną przyczynę limfadenopatii, na przykłąd
gruźlicę, sarkoidozę, ziarnicę złośliwą lub odczyno-
wy jej charakter w przebiegu infekcji. Jak wykazali
Lohela i wsp., 1 na 10 pacjentów z sarkoidozą ma
powiększone węzły nadobojczykowe — wykonana
biopsja w większości przypadków dawała sugestyw-
ny dla tej choroby obraz cytologiczny, co pozwalało
zakończyć diagnostykę na tym etapie [14].
Ultrasonografia jest dobrą metodą służącą do
oceny czynności przepony. Zakres jej ruchów odde-
chowych może być upośledzony wskutek zrostów
albo paradoksalnie zmieniony w wyniku uszkodze-
nia nerwu przeponowego na tle urazu lub nacieku
nowotworowego. Jest to metoda szczególnie przydat-
na, gdy w jamie opłucnowej jest płyn i w tradycyj-
nym badaniu radiologicznym oraz w skopii zarysy
przepony nie są dobrze widoczne. Niekiedy niepra-
widłowe ustawienie przepony jest wynikiem proce-
sów chorobowych toczących się w jamie brzusznej,
co również może potwierdzić badanie USG.
Kolejne zastosowanie ultrasonografii w dia-
gnostyce pulmonologicznej dotyczy badań serca
oraz naczyń. Badanie ultrasonograficzne serca jest
rutynowym elementem przedoperacyjnej oceny
pacjentów obciążonych kardiologicznie, a kwali-
fikowanych do planowych operacji torakochirur-
gicznych. Ocena prawej połowy serca i tętnicy
płucnej jest szczególnie ważna w przypadku pier-
wotnego nadciśnienia płucnego lub nadciśnienia
płucnego wtórnego w przebiegu obturacyjnych czy
restrykcyjnych chorób płuc bądź schorzeń płucne-
go łożyska naczyniowego na tle zakrzepowo-zato-
rowym lub zapalnym. Wielkość jam prawej poło-
wy serca, grubość mięśnia sercowego, jego kurcz-
liwość, funkcja zastawki trójdzielnej i przegrody
międzykomorowej, obecność ewentualnych skrze-
plin oraz wartość ciśnienia w tętnicy płucnej to
parametry niezwykle istotne dla rozpoznania i le-
czenia wspomnianych schorzeń [15]. Szczególną
sytuacją kliniczną, w której wykorzystuje się róż-
ne metody diagnostyki ultrasonograficznej, jest
podejrzenie zatorowości płucnej. Jednostka ta
wciąż sprawia trudności diagnostyczne, czego
wynikiem jest jej niska rozpoznawalność. Tymcza-
sem już konwencjonalne badanie USG serca może
znacznie przybliżyć ustalenie właściwego rozpo-
znania, zwłaszcza w przypadku ujawnienia skrze-
plin w jamach prawej połowy serca, pniu tętnicy
płucnej lub stwierdzenia cech nadciśnienia płuc-
nego. Prawdopodobieństwo potwierdzenia zatoro-
wości płucnej istotnie się zwiększa dzięki badaniu
USG żył kończyn dolnych, szczególnie jeżeli wy-
każe ono cechy procesu zakrzepowego w ich obrę-
bie. Pomocne w diagnostyce jest też USG przezprze-
łykowe zapewniające lepszy dostęp do proksymal-
nych podziałów pnia tętnicy płucnej [16].
Inna sytuacja kliniczna, w której ultrasonogra-
fia naczyniowa jest przydatna, to zespół żyły głów-
nej górnej, w przebiegu którego dochodzi do po-
szerzenia światła jednej lub obu żył szyjnych we-
wnętrznych, zwolnienia przepływu krwi, wystą-
pienia obrazu hiperechogenicznej krwi i — niejed-
nokrotnie — obecności wewnątrznaczyniowych
zakrzepów. Kolejnym zastosowaniem USG jest
badanie osierdzia. Metoda ta jest niezwykle przy-
datna w przypadku obecności płynu, pozwala bo-
wiem na bezpieczne monitorowanie nakłucia.
We wstępie wspomniano o pewnych ograni-
czeniach ultrasonografii transtorakalnej w badaniu
układu oddechowego. W ostatnich latach udało się
je częściowo ominąć dzięki zminiaturyzowaniu
głowic ultrasonograficznych i przystosowaniu ich
do aplikacji metodami endoskopowymi. Aktualnie
dostępne są 2 uzupełniające się systemy: EBUS
(
endobronchial ultrasonography
) oraz EUS (
endo-
scopic ultrasonography
) [17]. System EBUS to po-
łączenie konwencjonalnego bronchofiberoskopu
www.pneumonologia.viamedica.pl
157
Pneumonologia i Alergologia Polska 2008, tom 76, nr 3, strony 155–159
z niewielką głowicą ultradźwiękową instalowaną na
jego końcu. W zależności od potrzeb stosowane są
różne rodzaje głowic. Jedną z nich jest głowica li-
niowa o częstotliwości 7,5 MHz, która umożliwia
wykrycie położonych przyoskrzelowo zmian nacie-
kowych oraz powiększonych węzłów chłonnych
śródpiersia przytchawiczych górnych i dolnych,
zatchawiczych, okołoaortalnych, podostrogowych,
wnękowych oraz międzypłatowych (grupy 2–7, 10,
11 wg Naruki) i wykonywanie biopsji transbron-
chialnych tych zmian pod kontrolą USG [17, 18].
Aparat jest wyposażony w opcję Dopplera pozwa-
lającą na uwidocznienie naczyń krwionośnych, co
znacznie podnosi bezpieczeństwo tej procedury.
Inne możliwości daje głowica radialna o częstotli-
wości 20 MHz. Generowany przy jej użyciu obraz
obejmuje całe otoczenie oskrzela w promieniu
360°, a nie — jak w przypadku głowicy liniowej —
tylko wybranego sektora. Dzięki wyższej częstotli-
wości obraz oglądanych struktur zawiera dużo
więcej szczegółów. Jak wykazał w swojej pracy
Kurimoto, głowica ta może być wykorzystana do
substrukturalnej oceny ściany oskrzela, pozwala
bowiem na wyodrębnienie w niej 5 różnych warstw
w części zawierającej chrząstkę, a 3 w części bło-
niastej [19]. Podobne obserwacje poczynił Irani.
Wykazał on, że analiza grubości tych warstw może
dostarczać informacji przydatnych w monitorowa-
niu czynności przeszczepionego płuca, zwłaszcza
w aspekcie wykrycia reakcji odrzutu lub infekcji [20].
Głowica radialna znajduje też zastosowanie w de-
tekcji wczesnych postaci raka. Umożliwia uwi-
docznienie już 2–3-milimetrowych zmian podślu-
zówkowych, zlokalizowanych śródściennie, nawet
carcinoma in situ
[17]. Precyzyjne ustalenie zasię-
gu i umiejscowienia zmiany jest kluczowe dla
decyzji o marginesie ewentualnej resekcji lub ty-
pie leczenia endoskopowego (terapia fotodyna-
miczna, brachyterapia). W przypadku rozrostu ze-
wnątrzoskrzelowego można dokładniej niż w tomo-
grafii komputerowej ocenić stopień inwazji zmia-
ny w stosunku do naczyń, oskrzeli lub przełyku
— odróżnić modelowanie przyległych do niej
struktur spowodowane „efektem masy” od faktycz-
nego naciekania [17]. Rozszerzeniem możliwości
głowicy radialnej umieszczanej na końcu broncho-
fiberoskopu jest minigłowica radialna umieszczo-
na na końcu wysuwanego cewnika, którą można
poprzez kanał bronchofiberoskopu wprowadzić do
dalszych odcinków drzewa oskrzelowego i uwi-
docznić zmianę ogniskową zlokalizowaną na ob-
wodzie płuca [21].
Podobną w koncepcji do systemu EBUS jest
metoda EUS. W badaniu tym wykorzystuje się ga-
stroskop wyposażony w głowicę ultradźwiękową.
Podczas badania przełyku możliwe jest uwidocz-
nienie oraz wykonanie biopsji węzłów przytcha-
wiczych, zatchawiczych, okołoaortalnych, około-
przełykowych i więzadła płucnego (grupy 2–9 wg
Naruki), natomiast projekcja wewnątrzżołądkowa
umożliwia ocenę okolicy lewego nadnercza jako
możliwej lokalizacji przerzutów raka płuc — oko-
licę tę zwykle trudno zobrazować w badaniu prze-
zpowłokowym jamy brzusznej [17, 22].
Jak widać, ultrasonografia endoskopowa wy-
kazuje niezwykłą przydatność w ocenie zaawan-
sowania nowotworów płuc. Użycie obu wyżej
omówionych metod pozwala na diagnostykę obra-
zową i cytologiczną niemal wszystkich śródpier-
siowych stacji węzłowych. Poza zasięgiem pozo-
stają jedynie peryferyjne grupy węzłowe: we-
wnątrzpłatowe, segmentalne czy subsegmentalne.
Obszar śródpiersia podlegający ocenie w bada-
niach EBUS i EUS jest szerszy od dostępnego
w mediastinoskopii, w przypadku której możliwe
jest jedynie pobranie reprezentatywnych węzłów
przytchawiczych górnych i dolnych, podostrogo-
wych i okołoaortalnych (grupy 2, 4 ,6, 7 wg Na-
ruki). Wewnątrzoskrzelowa ultrasonografia przy
porównywalnie wysokiej czułości jak mediastino-
skopia jest zdecydowanie mniej obciążająca dla
pacjenta, mniej kosztowna i — co ważne — moż-
liwa do wykonania w warunkach oddziałów za-
chowawczych [17]. Z uwagi jednak na bardzo
ograniczony dostęp do metod EBUS i EUS, jak
również wciąż eksperymentalny ich charakter,
obowiązującym standardem oceny obecności
przerzutów w węzłach chłonnych śródpiersia jest
mediastinoskopia modo Karlens, uzupełniana
w określonych sytuacjach innymi procedurami
operacyjnymi, takimi jak: mediastinotomia przy-
mostkowa modo Chamberlain, operacyjna obu-
stronna rozszerzona limfadenektomia śródpiersio-
wa (TEMLA,
transcervical extended mediastinal
lymphadenectomy
) i wideotorakoskopia.
Równie korzystnie, zarówno w zakresie kosz-
tów, jak też efektywności diagnostycznej, wypada
porównanie wewnątrzoskrzelowego USG z meto-
dami obrazowymi typu tomografia komputerowa
(TK) czy pozytronowa tomografia emisyjna (PET,
positron emission tomograpy
). Czułość tych metod
wynosi 57% (TK), 73% (PET), 94% (EBUS), a spe-
cyficzność odpowiednio — 74% (KT), 83% (PET)
i aż 100% dla EBUS połączonego z biopsją aspira-
cyjną [23]. Wadą zarówno badania TK, jak i PET
jest odsetek wyników fałszywie dodatnich i ujem-
nych. W przypadku TK za patologiczny uznaje się
węzeł o wielkości ponad 1 cm, choć, oczywiście,
zdarzają się przypadki „ujemnych”, to znaczy
niezmienionych nowotworowo węzłów większych
158
www.pneumonologia.viamedica.pl
Grzegorz Mysiorski i wsp.,
Miejsce ultrasonografii w diagnostyce pulmonologicznej
niż 1 cm, jak również węzłów „dodatnich”, o wiel-
kości poniżej 1cm [17, 22, 24]. Należy zaznaczyć,
że węzły wielkości poniżej 5 mm są słabo rozpo-
znawalne w tomografii komputerowej, a dodat-
kową wadą tej metody jest ekspozycja na promie-
niowanie rentgenowskie [17]. Badanie PET, choć
całkowicie bezpieczne, również nie jest wolne od
błędnych wyników. Część z nich wynika z samej
techniki badania opartej na rejestracji tkankowe-
go metabolizmu glukozy. Jest on wzmożony za-
równo w tkance nowotworowej, jak i zmienionej
zapalnie. Stanowi to potencjalne źródło wyników
fałszywie dodatnich, które mogą prowadzić do
błędnego uznania ogniska zapalnego za nowotwo-
rowe [17]. Wynik fałszywie ujemny może wystą-
pić w przypadku małych, subcentymetrowych
zmian lub ognisk nowotworowych o niskim po-
ziomie metabolizmu. Jest to wspólna cecha badań
obrazowych — wizualizują one jedynie zmianę,
natomiast ostatecznie o etiologii zmian, w przy-
padku których podejrzewa się charakter nowo-
tworowy, może rozstrzygnąć jedynie badanie ana-
tomopatologiczne reprezentatywnej próbki.
W tym zakresie metoda ultrasonografii wewnątrz-
oskrzelowej wykazuje swoją dużą wartość. W ba-
daniu EBUS czy EUS wprawny badacz jest w sta-
nie uzyskać materiał biopsyjny już z kilkumilime-
trowej zmiany.
Przedstawiony powyżej przegląd metod ultra-
sonograficznych wskazuje na ich bardzo szerokie
zastosowanie w diagnostyce i leczeniu chorób
układu oddechowego. Tradycyjne przeglądowe
zdjęcie klatki piersiowej pozostaje nadal najbar-
dziej dostępną i najtańszą metodą pozwalającą
w wielu przypadkach wykryć ewentualną patologię
płucną, choć standardy — z uwagi na wyższą czu-
łość — zalecają wykonanie TK klatki piersiowej
o niskich dawkach (
low-dose spiral chest CT
) jako
metody przesiewowej w przypadku raka płuca. Ul-
trasonografia natomiast jest bardzo cennym uzu-
pełnieniem metod radiologicznych, niejednokrot-
nie pozwala bowiem dokładniej określić charak-
ter wykrytej zmiany lub nawet rozstrzygnąć o osta-
tecznym rozpoznaniu. Dzięki wysokiej jakości ob-
razowania daje ona możliwość oceny zmian na
poziomie ultrastrukturalnym, dostarczając precy-
zyjnych informacji niemożliwych do uzyskania
innymi metodami.
Choć badanie ultrasonograficzne jest proste,
otrzymanie wiarygodnych wyników wymaga od
badacza dużej wprawy i doświadczenia, co moż-
na osiągnąć tylko intensywnym szkoleniem i od-
powiednią liczbą regularnie wykonywanych badań
(ok. 2000 rocznie).
Piśmiennictwo
1. Kremer H., Dobrinski W. Diagnostyka ultrasonograficzna. Ur-
ban & Partner, Wrocław 1996: 3.
2. Sartori S., Tombesi P., Trevisani L., Nielsen I., Tassinari D.,
Abbasciano V. Accuracy of transthoracic sonography in detec-
tion of pneumothorax after sonographically guided lung biop-
sy: prospective comparison with chest radiography. Am.
J. Roentgenol. 2007; 188: 37–41.
3. Volpicelli G., Mussa A., Garofalo G. i wsp. Bedside lung ultra-
sound in the assessment of alveolar-interstitial syndrome. Am.
J. Emerg. Med. 2006; 24: 689–696.
4. Alptekin B., Tran DT., Lisbon A., Kaynar AM. Bedside ultra-
sonography in the differential diagnosis of pulmonary patholo-
gies in the intensive care unit. J. Clin. Anesth. 2006; 18: 534–536.
5. Droszcz W. Choroby opłucnej. PZWL, Warszawa 1997: 33–39.
6. Sowiński R. Ocena przydatności oligobiopsji cienkoigłowej
niewyczuwalnych węzłów chłonnych nadobojczykowych
wykonywanych pod kontrolą usg do wykrywania przerzutów
raka płuca. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych.
Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 2000.
7. Kumaran M., Benamore R.E., Vaidhyanath R. i wsp. Ultrasound
guided cytological aspiration of supraclavicular lymph nodes in
patients with suspected lung cancer. Thorax 2005; 60: 229–233.
8. van Overhagen H., Brakel K., Heijenbrok M.W. i wsp. Metastas-
es in supraclavicular lymph nodes in lung cancer: assessment
with palpation, US, and CT. Radiology 2004; 232: 75–80.
9. Ziora D., Dzielicki J., Oklek K., Jastrzębski D., Cieślicki J., Koziels-
ki J. Ocena przydatności badania palpacyjnego i biopsji Daniela
w wykrywaniu przerzutów nowotworowych do węzłów znad
mięśni pochyłych i węzłów nadobojczykowych u chorych na raka
płuc. Pneumonologia i Alergologia Polska 1996; 64: 437–443.
10. Tsunodo-Shimizu H., Saida Y. Ultrasonographic visibility of
supraclavicular lymph nodes in normal subjects. J. Ultrasound
Med. 1997; 16: 481–483.
11. Nishikawa H. Evaluation of lymph nodes metastasis in lung
cancer by endoscopic ultrasonography. Nippon Igaku Hosha-
sen Gakkai Zasshi 1993; 53: 41–49.
12. Giovagnorio F. Doppler color in superficial adenopathies. Rad-
iol. Med. (Torino) 1999; 97: 148–152.
13. Ahuja A., Ying M., Yuen Y.H., Metreweli C. Power Doppler
sonography of cervical lymphadenopathy. Clin. Radiol. 2001;
56: 965–969.
14. Lohela P., Tikkakoski T., Strengell L., Mikkola S., Koskinen S.,
Suramo I. Ultrasound-guided fine-needle aspiration cytology of
non-palpable supraclavicular lymph nodes in sarcoidosis. Acta
Radiol. 1996; 37: 896–899.
15. Zieliński J. Przewlekłe serce płucne. PZWL, Warszawa 1996;
107–111.
16. Mathis G. Ultrasound in pulmonary embolism: killing three
birds with one stone. Pneumologie 2006; 60: 600–606.
17. DVD-ROM ”Endoscopic ultrasound in the diagnosis of thoracic
diseases” Olympus Europa GmbH, 2005.
18. Krasnik M. Endobronchial ultrasound in thoracic surgery: signifi-
cance for the diagnosis of lung cancer. 5th Interdisciplinary Train-
ing Course, Szkesfehervar, Hungary. Materiały z kursu. 2006; 5.
19. Kurimoto N., Murayama M., Yoshioka S., Nishisaka T., Inai K.,
Dohi K. Assessment of usefulness of endobronchial ultrasonog-
raphy in determination of depth of tracheobronchial tumor in-
vasion. Chest 1999; 115: 1500–1569.
20. Irani S., Hess T., Hofer M. i wsp. Endobronchial ultrasonogra-
phy for the quantitative assessment of bronchial mural struc-
tures in lung transplant recipients. Chest 2006; 129: 349–355.
21. Kurimoto N., Murayama M., Yoshioka S., Nishisaka T. Analysis
of the internal structure of peripheral pulmonary lesions using
endobronchial ultrasonography. Chest 2002; 122: 1887–1894.
22. Schmulewitz N., Wildi S.M., Varadarajulu S. i wsp. Accuracy
of EUS criteria and primary tumor site for identification of
mediastinal lymph node metastasis from non-small-cell lung
cancer. Gastrointest. Endosc. 2004; 59: 205–212.
23. Fritscher-Ravens A., Bohuslavizki K.H., Brandt L. i wsp. Med-
iastinal lymph node involvement in potentially resectable lung
cancer: comparison of CT, positron emission tomography, and
endoscopic ultrasonography with and without fine-needle as-
piration. Chest. 2003; 123: 442–451.
24. Arita T., Matsumoto T., Kuramitsu T. i wsp. Is it possible to
differentiate malignant mediastinal nodes from benign nodes
by size? Reevaluation by CT, transesophageal echocardio-
graphy, and nodal specimen. Chest 1996; 110: 1004–1008.
www.pneumonologia.viamedica.pl
159
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • emaginacja.xlx.pl

    •