Udar móżgu (2), Fizjoterapia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Opis przypadku
Andrzej Kwolek
1, 2
, Magdalena Szydełko
1
, Ewa Domka
2
1
Instytut Fizjoterapii Uniwersytetu Rzeszowskiego
Granice przeciwwskazań
do rehabilitacji po udarze mózgu
The limits of contraindications to post-stroke rehabilitation
Przedrukowano z: Udar Mózgu 2005, tom 7, nr 1, s. 31–37, © 2005 Via Medica
Streszczenie
Wstęp
. Udary mózgu są główną przyczyną ciężkiego i przewlekłego kalectwa, które powoduje nie tylko
problemy społeczne, ale i ekonomiczne. W świetle dzisiejszych osiągnięć medycyny oczywista wydaje się
rola wczesnej, ciągłej i kompleksowej rehabilitacji, której ograniczenia wynikają jedynie z istotnych przeciw-
wskazań. Z licznych doświadczeń wynika, że ponad 90% pacjentów, którzy przeżyli udar, można zakwalifi-
kować do leczenia na specjalistycznym oddziale rehabilitacyjnym.
Materiał i metody
. W niniejszej pracy przedstawiono 4 przypadki pacjentów po przebytym udarze
niedokrwiennym mózgu. Przy czym przebieg udaru u tych chorych był szczególnie skomplikowany,
a proces rehabilitacji — utrudniony lub musiał być indywidualnie modyfikowany ze względu na choroby
towarzyszące.
Wyniki
. Niezależnie od patomechanizmu udaru i istniejących ciężkich powikłań u wszystkich opisywanych
chorych, dzięki ciągłej i kompleksowej rehabilitacji, uzyskano poprawę funkcjonowania.
Wnioski
. U pacjentów z udarem mózgu mimo istotnych, czasowych przeciwwskazań do rehabilitacji po
ustabilizowaniu stanu klinicznego należy ją kontynuować. Współczesny, nowoczesny model rehabilitacji
musi się charakteryzować interdyscyplinarnym ujęciem i wymaga współpracy specjalistów z różnych dzie-
dzin: rehabilitacji, neurologii, kardiologii, interny, endokrynologii, psychiatrii i innych.
Słowa kluczowe:
rehabilitacja, udar, przeciwwskazania do rehabilitacji, granice przeciwwskazań
Abstract
Background.
Stroke is the main cause of heavy and chronic disability bringing up serious economic and
social problems.
The necessity of complexive, early and continuous rehabilitation after stroke seems to be
obvious nowadays. Limitations of rehabilitation possibilities are caused by important contraindications.
More than 90% of patients who have survived acute stroke event can be admitted for rehabilitation
treatment at the hospital.
Material and methods
. Difficulties in rehabilitation of four patients after ischaemic stroke complicated by
various coexisting medical problems are discussed in this paper.
Results
. Nevertheless the stroke mechanism and serious complications that appeared visible functional
improvement was gained in all cases due to complexive rehabilitation treatment.
Conclusions
. Observed contraindications to rehabilitation were temporary. Contemporary model of post-
-stroke rehabilitation is a interdisciplinary one and requires cooperation of specialists in physiatry, neuro-
logy, cardiology, internal medicine, endocrynology and psychiatry.
Key words:
rehabilitation, stroke, contraindications to post-stroke rehabilitation, border lines
Adres do korespondencji: dr hab. med., prof. UR Andrzej Kwolek
Szpital Wojewódzki nr 2, Oddział Rehabilitacji
ul. Lwowska 60, 35–301 Rzeszów
tel. + 48 (17) 866 42 52, faks + 48 (17) 866 42 30
Polska Medycyna Paliatywna 2005, 4, 4, 165–171
Copyright © 2005 Via Medica, ISSN 1644–115X
www.pmp.viamedica.pl
165
Oddział Rehabilitacji Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie
2
 Polska Medycyna Paliatywna 2005, tom 4, nr 4
Wstęp
nego stanu pacjenta oraz jego szeroko rozumianych
potrzeb rehabilitacyjnych [10, 14–17].
W codziennej praktyce klinicznej większość cho-
rych, którzy przeżyli udar mózgu (> 90%), kwalifi-
kuje się do dalszej rehabilitacji w ośrodku rehabilita-
cyjnym [4, 16]. Do przeciwwskazań uniemożliwiają-
cych kwalifikację pacjentów do kontynuowania le-
czenia rehabilitacyjnego w ramach oddziału rehabi-
litacyjnego należą: nasilony zespół psychoorganicz-
ny, brak nawet minimalnej motywacji do aktywnej
współpracy z zespołem rehabilitacyjnym, rozległe
odleżyny, czynne procesy zapalne i choroby zakaź-
ne, niewyrównane zaburzenia endokrynologiczne,
choroba nowotworowa wymagająca pilnego lecze-
nia onkologicznego, niewydolność oddechowa, nie-
wyrównana niewydolność krążenia, niestabilna cho-
roba wieńcowa, arytmie prowokowane wysiłkiem
fizycznym, tętniak rozwarstwiający aorty, nadciśnie-
nie tętnicze niepoddające się kontroli farmakologicz-
nej. Większość wymienionych przeciwwskazań ma
charakter przejściowy — nie stanowią one stałej prze-
szkody uniemożliwiającej prowadzenie dalszej reha-
bilitacji [4]. Zespół opiekujący się pacjentem ma obo-
wiązek stałego monitorowania stanu klinicznego
i odnotowywania wszelkich zmian. Duże znaczenie
w ocenie stanu pacjenta ma współpraca ze specjali-
stami w innych dziedzinach (np. neurologiem, kar-
diologiem, internistą, chirurgiem, psychiatrą, chirur-
giem naczyniowym) oraz łatwy dostęp do wszelkich
badań diagnostycznych.
Udar mózgu jest trzecią co do częstości przy-
czyną zgonu w Polsce oraz główną przyczyną cięż-
kiego kalectwa. Powoduje ogromne bezpośrednie
i pośrednie koszty społeczne związane przede wszyst-
kim z leczeniem szpitalnym, nieobecnością w pracy,
a także koniecznością wypłacania świadczeń rento-
wych [1, 2]. Spośród osób, które przeżyły 6 miesięcy
od udaru, u 48% utrzymuje się niedowład połowi-
czy, 22% nie chodzi samodzielnie, a 24–53% wyma-
ga całkowitej lub częściowej pomocy w codzien-
nych czynnościach [3].
Optymalizacja procesu diagnostycznego i terapeu-
tycznego chorych z udarem oraz właściwa, wczesna
rehabilitacja nie tylko obniża ciągle wysoką śmier-
telność z powodu udaru, ale również istotnie po-
prawia jakość życia osób, które go przeżyły. Do głów-
nych celów rehabilitacji pacjentów po udarze
mózgu zalicza się zmniejszenie śmiertelności we
wczesnym okresie poudarowym, a następnie uzy-
skanie maksymalnego stopnia samodzielności
w życiu codziennym, co w konsekwencji prowadzi
do zmniejszenia stopnia kalectwa oraz poprawy ja-
kości życia [4–7].
Według zaleceń Deklaracji Helsingborgskiej (
Hel-
singborg Declaration 1995
) wszyscy chorzy bezpo-
średnio po udarze mózgu mają prawo do „opieki
rehabilitacyjnej bez uprzedniej selekcji” [8, 9]. We
wczesnym okresie po udarze mózgu należy wycho-
dzić z założenia, że chory odzyska pełną sprawność.
Prawidłowo prowadzona wczesna rehabilitacja neu-
rologiczna powinna rozpocząć się jak najszybciej od
zachorowania, po ustabilizowaniu stanu kliniczne-
go, jeszcze w trakcie pobytu na oddziale udarowym.
W ten sposób zwiększa się wykorzystanie możliwo-
ści kompensacyjnych ośrodkowego układu nerwo-
wego (OUN), co powoduje zmniejszenie deficytu
neurologicznego w przyszłości, ryzyka wystąpienia
groźnych dla życia powikłań (odleżyny, zachłystowe
zapalenie płuc, zakrzepica żył głębokich i zatoro-
wość płucna) oraz bezpośrednie i pośrednie obniże-
nie kosztów związanych z udarem [4, 10–13].
W okresie ostrym udaru nie istnieją w zasadzie żadne
przeciwwskazania do rehabilitacji, wyjątek stano-
wią stany bezpośrednio zagrażające życiu (niewy-
równana niewydolność oddechowo-krążeniowa, nie-
wyrównane zaburzenia endokrynologiczne oraz
wodno-elektrolitowe). U każdego pacjenta powin-
no się zastosować wczesną profilaktykę powikłań
wynikających z unieruchomienia (intensywna opie-
ka lekarska i pielęgniarska) [4, 10]. Należy indywidu-
alnie dostosować rodzaj oraz intensywność propo-
nowanych ćwiczeń sprawności ruchowej do ogól-
Materiał i metody
Przedstawiono 4 przypadki pacjentów po przeby-
tym udarze niedokrwiennym mózgu, u których cho-
roba przebiega nietypowo, a proces i program reha-
bilitacji były utrudnione lub wymagały indywidual-
nych modyfikacji ze względu na współistnienie cho-
rób towarzyszących (przebyty zawał serca i pomosto-
wanie aortalno-wieńcowe, istotne zaburzenia rytmu
serca, zatorowość płucna, schyłkowa niewydolność
nerek wymagająca dializoterapii, zdekompensowa-
na cukrzyca i ciężka niedoczynność tarczycy).
Przypadek 1.
Kobietę 74-letnią z porażeniem kończyn lewych
(kkl) w wyniku udaru niedokrwiennego prawej pół-
kuli mózgu potwierdzonego w badaniu metodą to-
mografii komputerowej (CT,
computed tomogra-
phy
), po zawale serca w okresie okołoudarowym
przyjęto na oddział rehabilitacji z oddziału neuro-
logii w 4. tygodniu od zachorowania.
W wywiadzie stwierdzono nadciśnienie tętnicze,
napadowe migotanie przedsionków, kilkakrotnie
166
www.pmp.viamedica.pl
Andrzej Kwolek i wsp.
Granice przeciwwskazań do rehabilitacji po udarze mózgu
zapalenie żył kończyn dolnych z utrzymującym się
zespołem pozakrzepowym.
Chorą przyjęto do szpitala w stanie ogólnym
według skali Rankina –5, z lewostronnym poraże-
niem kończyn i przymusowym ułożeniem ciała
w pozycji leżącej oraz nietrzymaniem moczu i stol-
ca. W 2. dobie pobytu na oddziale wystąpiły u niej:
objawy zatorowości płucnej w postaci duszności,
kaszlu, bólu opłucnowego, trzeszczenia i szmer tar-
cia opłucnowego stwierdzone osłuchowo nad pola-
mi płucnymi. W badaniach dodatkowych stwierdzo-
no stężenie D-dimerów ponad 9000 ng/ml i elektro-
kardiograficzne cechy zatorowości. Po 3-tygodnio-
wym pobycie na oddziale wewnętrznym, gdzie
w leczeniu stosowano heparyny drobnocząsteczko-
we i antybiotykoterapię, chorą przekazano ponow-
nie na oddział rehabilitacji. W trakcie dalszego po-
bytu wystąpiło napadowe migotanie przedsionków;
po wykonaniu kardiowersji w warunkach sali R od-
działu kardiologii nastąpił powrót rytmu zatokowe-
go. Do leczenia włączono acenokumarol oraz leki
przeciwarytmiczne. Od wczesnego okresu poudaro-
wego prowadzono indywidualny program uspraw-
niania, który obejmował gimnastykę poranną indy-
widualną, etapową pionizację (z temblakiem zabez-
pieczającym przed podwichnięciem w stawie barko-
wym lewym), 2–3 razy wykonywane ćwiczenia na-
czyniowe kończyn dolnych oraz ćwiczenia oddecho-
we, drenaż ułożeniowy kończyn porażonych i przy-
łóżkową terapię zajęciową. W reedukacji nerwowo-
-mięśniowej wykorzystano elementy metody prio-
prioceptywnego torowania nerwowo-mięśniowego
według Kabat-Keiser (PNF,
Prioprioceptive Neuro-
muscular Facilitation
). Przy wypisie do domu utrzy-
mywał się niedowład kończyn lewych znacznego
stopnia (tab. 1). Pacjentka biernie przystosowana
do korzystania z wózka inwalidzkiego samodzielnie
jadła przygotowane posiłki. Od opuszczenia oddziału
rehabilitacji (2 lata wcześniej) prowadzi się rehabili-
tację środowiskową — średnio 2–3 razy w tygodniu.
Obecnie chora samodzielnie porusza się po miesz-
kaniu za pomocą trójnoga, je przygotowane przez
siebie proste potrawy, wymaga niewielkiej pomocy
podczas toalety (tab. 1). Pozostaje pod stałą opieką
lekarza rodzinnego; otrzymuje leki przeciwarytmicz-
ne i acenokumarol.
Przypadek 2.
U kobiety 74-letniej z niedowładem prawostron-
nym w umiarkowanym stopniu i afazją po udarze
mózgu przebytym w 2001 roku stwierdzono w wy-
wiadzie: zawał serca (2000 r.), zabieg pomostowa-
nia aortalno-wieńcowego (CABG,
coronary artery
bypass grafting
) i plastykę zastawki mitralnej z po-
wodu jej zwężenia (2001 r.), niedoczynność tarczy-
cy i napadowe migotanie przedsionków, które prze-
kształciło się w utrwalone.
Pacjentkę wcześniej 2-krotnie rehabilitowano na
oddziale rehabilitacji, ambulatoryjnie pozostawała pod
stałą kontrolą poradni rehabilitacyjnej i logopedycznej,
chodziła i była częściowo samodzielna. Nadal utrzymy-
wała się u niej dużego stopnia afazja ruchowa.
Podczas 3 hospitalizacji na oddziale rehabilitacji
w 12. dobie pacjentka doznała krótkotrwałej utraty
przytomności (zespół Morganiego-Adamsa-Stocke-
sa z powodu zespołu chorego węzła zatokowo-
-przedsionkowego). Podczas upadku doszło do przez-
krętarzowego złamania kości udowej lewej. W wy-
konanym badaniu EKG bradykardia wynosiła 30/min.
Chorej implantowano kardiostymulator dwujamo-
wy, a tydzień później wykonano zamkniętą repozy-
cję i stabilizację złamania prętami Endera. Po 2 ty-
Tabela 1. Efekty rehabilitacji — przypadek pierwszy; kgl — kończyna górna lewa, kdl — kończyna dolna
lewa, kkl — kończyny lewe
Table 1.
Results of rehabilitation — cause first; kgl — upper left limb, ręka lewa — left hand, kdl — lower left
limb, kkl — left limbs
Czas od udaru
24 dni
3 miesiące
1 rok
2 lata
Niedowład,
Porażenie kończyn
kgl — 1,
kgl — 3,
kgl — 3,
skala Brunnström
lewych, kkl — 1
ręka lewa — 1,
ręka lewa — 2,
ręka lewa — 2,
kdl — 2
kdl — 4
kdl — 4
Napięcie mięśni
Obniżone
Obniżone
Norma
Norma
Skala Ashortha
kkl — 0
kkl — 0
kkl — 0
kkl — 0
Skala Rankina
5
5
4
3
Zwieracze
Brak kontroli
Niepełna kontrola
Pełna kontrola
Pełna kontrola
Lokomocja
Pacjent leżący
Wózek inwalidzki
Chód z podpórka
Chód z podpórką
i asekuracją
Skala Brunnström (1–6) — wyższe wartości świadczą o poprawie
Skala Ashwotha (1–4) — 0 = napięcie mięśni prawidłowe lub obniżone
4 = maksymalny stopień spastyczności
Skala Rankina (1–5) — 1 = pacjent w pełni samodzielny, 5 = pacjent całkowicie zależny od otoczenia
www.pmp.viamedica.pl
167
Polska Medycyna Paliatywna 2005, tom 4, nr 4
Tabela 2. Efekty rehabilitacji — przypadek drugi; kgp — kończyna górna prawa, kdp — kończyna
dolna prawa
Table 2.
The results of rehabilitation — case second; kgp — upper right limb, ręka prawa — right hand,
kdp — lower right limb
Czas od udaru
1 miesiąc
3 miesiące
1 rok
2 lata (po złamaniu kdl)
Niedowład,
kgp — 2,
kdp — 4,
kgp — 4,5,
kgp — 4,5,
skala Brunnström
ręka prawa — 2,
ręka prawa — 4,
ręka prawa — 4,5,
ręka prawa — 4,5,
kdp — 3
kdp — 4
kdp — 5
kdp — 5
Napięcie mięśni
Norma
Norma
Norma
Norma
Sala Rankina
5
4
3
4...3
Zwieracze
Brak kontroli
Niepełna kontrola
Pełna kontrola
Pełna kontrola
Lokomocja
Pacjent leżący
Chód z asekuracją
Chód samodzielny
Chód z kulami łokciowymi
godniach pobytu na oddziale ortopedii chora zosta-
ła ponownie przyjęta na oddział rehabilitacji. Dalsze
leczenie przebiegało bez powikłań. Prowadzono na-
ukę chodzenia za pomocą balkonika, a następnie
kul łokciowych. Pacjentka stopniowo odzyskuje co-
raz większą samodzielność (tab. 2).
przed i po każdej dializie. Podczas hospitalizacji ob-
serwowano znacznie podwyższone wartości ciśnie-
nia oraz obniżoną glikemię, które wymagały mody-
fikacji insulinoterapii.
Dwa miesiące po zawale mózgu, już podczas po-
bytu w domu, wystąpiło ukrwotocznienie ogniska uda-
rowego. W trakcie pobytu na oddziale neurologicz-
nym doszło do napadów padaczkowych, zapalenia
płuc i nadżerkowego zapalenia błony śluzowej żołąd-
ka. Po wypisie z oddziału neurologii, w wyniku konty-
nuowanej ambulatoryjnie rehabilitacji (3 razy w tyg.,
w dniach dializoterapii), pacjentka chodziła z niewielką
pomocą osób trzecich lub podpórką (tab. 3). Po
4 miesiącach od pierwszego udaru mózgu wystąpiły
objawy ponownego udaru, zaburzenia rytmu serca,
wstrząs kardiogenny, zatrzymanie krążenia. Mimo pod-
jętej reanimacji pacjentka zmarła.
Przypadek 3.
U pacjentki 44-letniej z porażeniem kończyn le-
wych po udarze niedokrwiennym prawej półkuli mó-
zgu stwierdzono w wywiadzie wieloletnią cukrzycę
typu 1 powikłaną retinopatią i neuropatią, nadciś-
nienie tętnicze i schyłkową niewydolność nerek. Od
6 lat chorą poddawano dializoterapii, którą konty-
nuowano bez zmian 3 razy w tygodniu podczas ho-
spitalizacji na oddziale rehabilitacji (po zabiegach
rehabilitacyjnych, w godzinach popołudniowych).
Po przekazaniu z oddziału neurologii na oddział
rehabilitacji prowadzono indywidualny program
usprawniania ze szczególną ostrożnością i zwróce-
niem uwagi na kończynę górną lewą z powodu czyn-
nej przetoki tętniczo-żylnej (zrezygnowano z zasto-
sowania masażu kończyny górnej lewej). Prowadzo-
no przyłóżkową pionizację z łuską udowo-goleniową
z uwagi na obniżone napięcie mięśniowe kończyny
dolnej lewej, monitorowno glikemię oraz masę ciała
Przypadek 4.
Pacjentka 65-letnia z niedowładem kończyn le-
wych po udarze niedokrwiennym mózgu przebytym
2 lata wcześniej, z nadciśnieniem tętniczym oraz nie-
tolerancją glukozy w wywiadzie, została przyjęta
w trybie planowym na oddział rehabilitacji. Na pod-
stawie badania klinicznego i badań dodatkowych
w 1. dobie stwierdzono u niej obecność zdekompen-
Tabela 3. Efekty rehabilitacji — przypadek trzeci; kgl — kończyna górna lewa, kdl — kończyna dolna lewa
Table 3.
The results of rehabilitation — case third; kgl — upper left limb, ręka lewa — left hand, kdl — lower left limb
Czas od udaru
21 dni
1,5 miesiąca
4 miesiące
Niedowład,
kgl — 1,
kgl — 2
kgl — 2
skala Brunnström
ręka lewa — 1,
ręka lewa — 1
ręka lewa
kdl — 1
kdl — 1
kdl — 3
Napięcie mięśni
Obniżone
Wzmożone
Wzmożone
Skala Ashwortha
kkl — 0
kkl — 1
kkl — 1
Skala Rankina
5
4
3
Zwieracze
Dializy
Dializy
Dializy
Lokomocja
Pacjent leżący
Wózek inwalidzki
Chód z podpórką
168
www.pmp.viamedica.pl
Andrzej Kwolek i wsp.
Granice przeciwwskazań do rehabilitacji po udarze mózgu
Tabela 4. Efekty rehabilitacji przed i po 4-tygodniowym, kolejnym okresie rehabilitacji (2,5 roku po udarze)
— przypadek czwarty
Table 4.
The results of rehabilitation before and after 4 weeks of rehabilitation process (2.5 years after stroke)
— case fourth
Przy przyjęciu do szpitala
Przy wypisie ze szpitala
Niedowład, skala Brunnström
kgl — 2,5, ręka lewa — 2, kdl — 2,5
kgl — 2,5, ręka lewa — 2, kdl — 2,5
Napięcie mięśni
Wzmożone
Wzmożone
Skala Ashworth
kgl — 2, ręka lewa — 1+, kdl — 1+
kgl — 1+, ręka lewa — 1 +, kdl — 1+
Skala Rankina
3
3
Zwieracze
Częstomocz
Pełna kontrola
Lokomocja
Chód za pomocą trójnoga
Chód za pomocą trójnoga
sowanej cukrzycy (glikemia > 500 mg/dl, ketonuria,
kwasica) oraz ciężką niedoczynność tarczycy (TSH >
> 60 jm./ml), a także podwyższone wartości ciśnie-
nia tętniczego do 180/120 mm Hg. Chorą przekaza-
no na oddział chorób wewnętrznych w celu ustabili-
zowania stanu klinicznego. Po kilku dniach kontynu-
owano program rehabilitacji na oddziale wewnętrz-
nym (ćwiczenia oddechowe, czynne kończyn prawych,
ćwiczenia prowadzone i masaż kończyn lewych, ko-
rekcja chodu), a następnie przekazano ją ponownie
na oddział rehabilitacji, gdzie poszerzono program
rehabilitacyjny o ćwiczenia czynne w odciążeniu koń-
czyn niedowładnych: ćwiczenia bloczkowe kończyn
górnych i trening rowerowy na krześle (tab. 4). Uzy-
skano poprawę ogólnej sprawności fizycznej, zmniej-
szenie napięcia spastycznego kończyn niedowładnych,
poprawę estetyki i wydolności chodu.
cjentki, ustąpił częstomocz wywołany cukrzycą
i infekcją dróg moczowych, rzadziej występował
nastrój depresyjny.
Dyskusja
Postępowanie z pacjentem po udarze mózgu po-
winno być wieloetapowe — zarówno w okresie wczes-
nym i późniejszym, kiedy stan chorego jest stabilniej-
szy, jak i w okresie odległym, kiedy powraca do swo-
jego rodzinnego środowiska [4, 10]. Do tej pory, mimo
licznych prób klinicznych, nie udało się znaleźć sku-
tecznego leku, który mógłby zmniejszyć skutki uszko-
dzenia tkanki mózgowej spowodowane udarem mó-
zgu. W świetle dzisiejszych osiągnięć medycyny rola
wczesnej, ciągłej i kompleksowej rehabilitacji jest oczy-
wista [4, 15]. Rehabilitację powinno się traktować
jako integralną część leczenia, a więc powinna być
szeroko dostępna, odpowiednio dozowana i dosto-
sowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Często
poprawa funkcjonalna nie jest tak spektakularna
i wymaga długiego czasu terapii, jak w przypadku
pierwszej pacjentki.
We wczesnym okresie udaru u każdego chore-
go należy prowadzić rehabilitację z założenia zmie-
rzającą do przywrócenia mu pełnej sprawności.
Rehabilitację chorego z udarem mózgu należy roz-
począć jak najszybciej po ustabilizowaniu stanu
klinicznego, co pozwala uniknąć groźnych dla życia
powikłań (zatorowości płucnej, odleżyn, zachły-
stowego zapalnia płuc), które mogą stać się po-
wodem czasowego odroczenia intensywnej reha-
bilitacji. Optymalna dla pacjenta jest kontynuacja
leczenia na specjalistycznym oddziale rehabilitacji
poudarowej. Z licznych doświadczeń wynika, że
ponad 90% pacjentów, którzy przeżyli udar, kwa-
lifikuje się do leczenia na specjalistycznym oddzia-
le rehabilitacyjnym [4].
Wczesna rehabilitacja u pacjentów z licznymi
powikłaniami internistycznymi na specjalistycznym
Wyniki
W każdym z omówionych przypadków klinicz-
nych doszło do znaczącej poprawy i zmniejszenia
stopnia niepełnosprawności. W pierwszym naj-
większą poprawę w zakresie ruchomości kończyn
niedowładnych i lokomocji uzyskano w okresie od-
ległym od udaru, po roku i 2 latach od zachoro-
wania. Pacjentka uzyskała 3. stopień sprawności
funkcjonalnej według skali Rankina. Jest bardziej
samodzielna (tab. 1). W przypadku drugiej pacjent-
ki przywrócono taką samą sprawność jak przed
incydentem kardiologicznym i złamaniem przezkrę-
tarzowym kończyny dolnej lewej (tab. 2). Trzecia
pacjentka po kilku miesiącach kompleksowej i ciąg-
łej rehabilitacji mogła samodzielnie chodzić za po-
mocą podpórki. U czwartej pacjentki stan neuro-
logiczny nie zmienił się, poza niewielkiego stop-
nia zmniejszeniem napięcia spastycznego w koń-
czynie górnej niedowładnej (z 2 na 1+ stopni we-
dług Ashwortha). Dzięki ustabilizowaniu stanu in-
ternistycznego poprawiło się samopoczucie pa-
www.pmp.viamedica.pl
169
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • emaginacja.xlx.pl

    •