Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, E-Booki, ♣EBOOKI

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
System ubezpieczeń społecznych to sposób uzyskiwania i dystrybucji, przez państwo, środków
finansowych niezbędnych do zabezpieczenia obywatelom opieki społecznej i zdrowotnej w formie i
w wymiarze akceptowanym przez społeczeństwo.
Jego początki (w formie zbliżonej do obecnej) sięgają XIX wieku, kiedy to kanclerz Prus Otto von
Bismarck wprowadził system powszechnych ubezpieczeń społecznych wychodząc z założenia, że to
państwo jest odpowiedzialne za dobrostan swojego społeczeństwa i że, co bardzo istotne,
finansowany przez państwo system przyczynia się de facto do oszczędności finansowych w innych
dziedzinach.
Ubezpieczenia społeczne istnieją w każdym nowoczesnym państwie jednak różnią się dość znacznie
między sobą. Z jednej strony są państwa takie jak np. Szwecja, które mają tak bardzo
rozbudowany system socjalny, że bywają określane terminem „socjalistyczny” - z drugiej strony w
kraju takim jak USA mimo wielkich nakładów na ochronę zdrowia ponad 40 milionów obywateli
pozostaje bez jakichkolwiek świadczeń.
System ubezpieczeń społecznych musi (z definicji) być: powszechny – dotyczyć wszystkich- i co za
tym idzie - obowiązkowy. System ten jest też egalitarny – stosujący te same zasady wobec
wszystkich.
Przychody finansowe systemu mogą pochodzić z:
a) podatków obywateli- system podatkowy
b) ze osobnej składki ubezpieczeniowej – system ubezpieczeniowy
c) z obu źródeł - tzw. system mieszany.
System podatkowy
finansowania ochrony zdrowia charakteryzuje się tym, że jest:
·
kontrolowany przez państwo
·
oparty o publicznych świadczeniodawców
·
zorganizowany wg jednolitych kryteriów
·
nie powiązany z tzw. ryzykiem zdrowotnym
Powoduje to m.in. następujące problemy i wątpliwości:
·
z jakich podatków: narodowych czy lokalnych powinno się go finansować?
·
nie można zapewnić wolnego wyboru świadczeniodawcy bowiem finansowani są tylko
publiczni świadczeniodawcy
·
trudno odpowiedzieć czy jednolite kryteria to kryteria społecznie sprawiedliwie?
·
można powątpiewać z ww. powodów co do efektywności systemu
System ubezpieczeniowy
:
·
finansowy przez ubezpieczyciela (płatnika), który regularnie pobiera składkę od swoich
ubezpieczonych
·
wysokość składki może być uzależniona od ryzyka zdrowotnego
·
kryteria różnych ubezpieczycieli mogą być różne
·
jest oparty o zasadę solidaryzmu społecznego
Cechy negatywne tego systemu to:
·
brak powiązania wysokości składki z ryzykiem zdrowotnym
·
możliwości finansowe maleją z uwagi na malejącą, proporcjonalnie, liczbę osób w wieku
produkcyjnym w relacji do osób w wieku nie produkcyjnym co wynika ze zmian
demograficznych w społeczeństwie
·
brak dobrego (powszechnie uznanego) kryterium alokacji przychodów ze składki
System mieszany
łączy obie ww. charakterystyki:
·
korzysta z obu ww. źródeł finansowania
·
jest zorganizowany wg jednolitych kryteriów dla wszystkich
·
finansuje świadczenia wykonywane przez podmioty zarówno publiczne jak i niepubliczne
·
wysokość składki nie jest powiązana z ryzykiem zdrowotnym
W Polsce instytucje pobierające składki na ubezpieczenie społeczne to ZUS i KRUS.
Wszędzie główne elementy systemu to opieka zdrowotna i opieka społeczna. Istnieją jednak różne
modele finansowania. Jest to bardzo ważne zagadnienie bowiem w ostatnich latach w krajach o
wydolnych, dotąd, systemach uwidoczniły się duże problemy ze sprostaniem rosnącym
oczekiwaniom społecznym i rosnącym kosztom funkcjonowania, zwłaszcza opieki zdrowotnej.
Obecnie wiele krajów (w tym najbogatszych) boryka się z problemami związanymi z finansowaniem
systemu ubezpieczeń społecznych. Wynikają one głównie z:
a)
dynamicznego wzrostu kosztów opieki zdrowotnej co jest skutkiem ogromnego (ale i
kosztownego) postępu technologicznego jaki dokonuje się w medycynie
b)
niekorzystnymi zmianami demograficznymi, które powodują, że coraz mniejsza (relatywnie)
liczba obywateli zawodowo czynnych wypracowuje finanse na coraz większą (relatywnie) liczbę
obywateli będących na utrzymaniu systemu. Są to renciści i emeryci.
System opieki zdrowotnej (inaczej ochrony zdrowia) działa w oparciu o zasadę tzw.
rynku
regulowanego
, którego istotą jest ograniczona i regulowana przez państwo konkurencja o środki
finansowe przeznaczone przez płatnika.
Ubezpieczenia społeczne wraz z pomocą społeczną
stanowią podstawowy instrument polityki
socjalnej państwa. System ubezpieczeń społecznych obejmuje pracowników najemnych i inne
osoby, np. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.
·
Podstawowym aktem prawnym dotyczącym ubezpieczeń społecznych jest ustawa z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn.
zm.).
·
Realizacją przepisów o ubezpieczeniach społecznych zajmuje się Zakład Ubezpieczeń
Społecznych (ZUS).
Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana przez system
ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji. Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:
·
System kapitałowy
- pracownik przez cały czas swojej aktywności zawodowej odkłada
składki, które są lokowane na oprocentowanych rachunkach bankowych. Po przejściu na
emeryturę pracownik może dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko
comiesięcznymi świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi
dożywotnio. Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę pracownika.
·
System redystrybutywny (repartycyjny)
- składki pracownika trafiają do wspólnej puli,
z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym one przysługują w danym
momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących
je w danym momencie. Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś
suma składek wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.
Systemy kapitałowe są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w różnego rodzaju cechach i
stowarzyszeniach branżowych. W wielu krajach europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty
bankowe jako formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w podeszłym wieku.
Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie fundusze oparte o bezpieczne instrumenty
inwestycyjne.
Systemy redystrybutywne są wrażliwe na chwilowe zachwiania koniunktury gospodarczej oraz
długotrwałe trendy demograficzne. Przewidywany kryzys czysto redystrybutywnego systemu
emerytalnego w Polsce był główną przyczyną reformy systemu ubezpieczeń społecznych w 1999
roku.
Przykładem systemu redystrybutywnego w Polsce jest I Filar emerytalny realizowany przez ZUS,
przykładem systemu kapitałowego - II Filar emerytalny realizowany przez OFE.
Ubezpieczenia społeczne to rozwiązania prawne, mające na celu zapewnienie środków
utrzymania ubezpieczonym i ich rodzinom w przypadkach czasowej lub trwałej
niezdolności do pracy, niemożności zarobkowania lub też ograniczenia tej zdolności.
Ubezpieczenia społeczne
obejmują:
·
ubezpieczenie emerytalne,
·
ubezpieczenia rentowe,
·
ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa zwane ubezpieczeniem chorobowym
·
ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zwane wypadkowym.
Przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, np. zasiłków, emerytur, rent z tytułu
niezdolności do pracy, uzależnione jest od opłacania składek na te ubezpieczenia. Tym też różnią
się ubezpieczenia społeczne od pomocy społecznej.
Obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych
objęte są osoby fizyczne, które na
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
·
pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,
·
osobami wykonującymi pracę nakładczą,
·
członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
·
osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej
umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi,
·
osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,
·
posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego,
·
osobami pobierającymi stypendium sportowe,
·
pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
·
osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
·
osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium
w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na
które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,
Obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (cd.)
objęte są osoby fizyczne, które
na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
·
osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania
zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd
pracy podmioty kierujące na staż lub przygotowanie zawodowe,
·
osobami duchownymi,
·
żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę,
·
funkcjonariuszami Służby Celnej,
·
osobami odbywającymi służbę zastępczą,
·
osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek
macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
·
osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami
pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i
poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierające wynagrodzenie
przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania
ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów i układów
zbiorowych pracy,
·
osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
·
osobami rezygnującymi z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania
bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz
wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
·
osobami pobierającymi świadczenie pielęgnacyjne.
Ubezpieczeniom społecznym nie podlegają:
1. obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego
2. obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w:
·
obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych,
·
urzędach konsularnych,
·
misjach,
·
misjach specjalnych
·
instytucjach międzynarodowych,
Sytuacje niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez wskazane wyżej osoby mogą zmienić
umowy międzynarodowe. Stanowią mogą odmienne regulacje.
Zasady podlegania ubezpieczeniom oraz wypłaty świadczeń z tych ubezpieczeń określają
szczegółowo przepisy ustaw:
1.
2.
3.
choroby i macierzyństwa,
4.
zawodowych.
Rodzaje ubezpieczeń społecznych
Ubezpieczenia emerytalne
– polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty osobom,
które osiągnęły wiek emerytalny.
Świadczenie pieniężne mające służyć zabezpieczeniu bytu na starość dla osób, które ze
względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej albo utraciły ją w znacznym
stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania
się.
Emerytura jest to dożywotnie świadczenie pieniężne wypłacane w celu zapewnienia środków
utrzymania w razie zaprzestania aktywności zawodowej z powodu osiągnięcia określonego
wieku albo/i okresu zatrudnienia. Warunki otrzymania emerytury zależą od daty urodzenia i
przynależności do określonej grupy zawodowej.
Odrębne zasady przewidziane są dla trzech grup wiekowych:
1. urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.
Osoby z tej grupy wiekowej mają prawo do tzw. starej
emerytury wypłacanej wyłącznie przez ZUS. Jej otrzymanie zależy od spełnienia warunku
dotyczącego wieku (co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i wymiaru okresów
składkowych i nieskładkowych (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).
2. urodzonych po 31 grudnia 1948r.
Warunkiem otrzymania nowej emerytury jest osiągnięcie
określonego wieku, który dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Prawo do tej emerytury
nie zależy od udowodnienia określonego minimalnego okresu ubezpieczenia.Wysokość nowej
emerytury będzie zależała od wysokości sumy zgromadzonej na koncie ubezpieczonego
prowadzonym przez ZUS oraz wieku, w którym będzie przechodził on na emeryturę.
3. urodzonych po 31 grudnia 1948r., a przed 1 stycznia 1969r.
Osoby urodzone po 1948
roku, a przed 1969 rokiem mogą też przejść na wcześniejsze emerytury na zasadach takich, jakie
obowiązują osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. (musiały jednak spełnić warunki do uzyskania
emerytury do 31 grudnia 2007 r., nie mogły one przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego
albo muszą złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym
funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa), a także na tzw.
emerytury bez względu na wiek.
Otwarty fundusz emerytalny (OFE)
Stanowi II filar zreformowanego systemu emerytalnego. Jest produktem, który ma zaspokoić
potrzebę długoterminowego oszczędzania z myślą o części emerytury z obowiązkowego systemu.
Podstawowe informacje o OFE:
OFE przeznaczone jest dla osób pracujących objętych ubezpieczeniami społecznymi, obowiązkowe
dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r.
·
Składki Klientów przekazywane są do OFE przez ZUS (jako 7,3% od wynagrodzenia lub
dochodu, od którego wyliczana jest składka)
·
Składki wpływające na rachunek klienta w OFE przeliczane są na jednostki rozrachunkowe
·
Środki gromadzone w OFE są inwestowane – im wyższa stopa zwrotu funduszu, tym
bardziej wzrastają środki gromadzone w OFE na emeryturę
·
Środki zgromadzone na rachunku w OFE podlegają dziedziczeniu
·
W każdym czasie można zmieniać otwarty fundusz emerytalny, do którego się należy.
Porównanie OFE według wartości aktywów - maj 2007 Wartość aktywów w mln. PLN
Commercial Union
35582.2
ING
1293.7
PZU Złota Jesień
18447.6
AIG
11097.9
AXA
5646.43
Generali
4845.81
Nordea
4731.06
Bankowy
4190.13
Skarbiec Emerytura
3405.08
Allianz
3296.91
Ergo Hestia
2971.11
Pocztylion
2714.61
Pekao
2208.77
DOM
2058.53
Polsat
1273.36
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • emaginacja.xlx.pl

    •